سخن آغازين
سخن آغازين
ذيالحجه، موسم برگزاري بزرگترين مناسك اسلامي يعني حج بيتاللّه الحرام است. پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله با استفاده از همين مهم در حجهالوداع، دست به انجام رسالتي شگرف زد و با اعلام جانشيني حضرت علي عليه السلام عالم اسلام را به ولايت ولي بيمثال پس از خود مزيّن نمود.
ولايت امري است كه موجب همبستگي پيروان آيين حياتبخش و الهي اسلام ميگردد. در اركان و عناصر گوناگون اين موضوع كمتر جايي را مشاهده ميكنيد كه بعد جمعي و همبستگي مسلمانان مورد توجه خاص قرار نگرفته باشد. مقاله «ولايت و بعد اجتماعي آن» به اين موضوع ميپردازد و مسئله را با نگاهي تازه مورد دقت قرار مي دهد.
معناداري هنوز هم از مباحث و موضوعاتي است كه در عرصههاي گوناگون علمي مورد توجه است و انديشمندان با تفكرات متفاوت بعد از پذيرش اصل معناداري، به اين موضوع ميپردازند و تلاش ميكنند ملاكها و معيارهايي را براي تبيين آن ارائه نمايند.
آيا گزارههاي قرآني معرفتبخش هستند يا خير؟ اساسا زبان قرآن چه نوع زباني است؟ اخباري است يا انشائي؟ واقعي است يا كنايي و استعاري؟ اين موضوع مورد توجه بسياري از قرآنپژوهان معاصر قرار گرفته است.
ماهيت وحي و امور وحياني نيز در ادامه بحث معرفتبخشي گزارههاي قرآني قرار گرفته است كه در مقاله «وحي و امور وحياني از نگاه سه حكيم و انديشمند معاصر؛ امام خميني قدسسره، علّامه طباطبائي و شهيد مطهّري» مورد بررسي قرار گرفته است و ديدگاه اين عده مورد تأمّل و دقت ويژه واقع شده است.
روشن است كه اعتقادات در عرصه تفكر اسلامي و ديني از نقشي بيبديل برخوردارند. در به دست آوردن اعتقادات صحيح راههاي گوناگوني همچون پژوهشهاي عقلاني و يا بهرهگيري از تعاليم وحياني و يا حتي استفاده از اخبار متواتر وجود دارد. اما سؤال اين است كه آيا در اين عرصه ميتوان به اخبار آحاد توجه نمود و اعتقادات را از اين منبع به دست آورد؟ مقاله «بررسي حجّيت روايات آحاد در مسائل اعتقادي» به اين موضوع ميپردازد.
جايگاه عقل در قلمرو دين و نقشي كه عقل در عرصه دين ايفا ميكند خود به عنوان موضوعي كليدي در مباحث معرفتشناسي گزارههاي ديني محسوب ميگردد. در عالم غرب فرض بر اين است كه ميان عقل و محتواي دين و ايمان مرزي كشيده شود و نسبت ميان آنها را به معناي ارزيابي آموزههاي ديني با عقل مورد دقت قرار دهند. اما در فرهنگ اسلامي، عقل به عنوان يكي از منابع كسب معرفت ديني شناخته ميشود و با بهرهگيري از آن از يكسو، به اثبات آموزههاي دين ميپردازند و از سوي ديگر، ارزش و درستي و خطايي ساير آموزهها را ميسنجد.
مسئله آفرينش انسان به شكل خدا در تعاليم عهد عتيق از اهميت بالايي برخوردار است. مقاله «خداگونگي انسان در آفرينش» اين موضوع را به تحقيق مينشيند.
صابئان آيا پيرو ديني الهي محسوب ميگردند يا خير؟ اساسا چه مسيري را اين آيين پشت سر گذاشته است؟ چه انشعاباتي در آن رخ داده است؟ مقاله «جستاري در صابئان» اين آيين را بهتر براي مخاطبان تعريف ميكند.
تبيين نظريه كالبرگ در باب رشد اخلاقي نيز نكات جالبي درباره يكي از ديدگاههاي اخلاقي معاصر در اختيار مينهد. در اين نگاه، رشد اخلاقي از مراحلي خاص عبور ميكند تا به وضعيتي مناسب نايل آيد.
سكولاريسم علمي در غرب هم به نوبه خود فراز و فرودهايي داشته و در آن اركان و عناصر گوناگوني نقش داشته است كه در مقاله «سكولاريسم علمي در غرب» مورد توجه قرار گرفته است.
دبير گروه دين شناسي
