علم حصولى

سال بيست و سوم ـ شماره 206 (ويژه فلسفه)

عباسعلى مشكانى سبزوارى[1]

غلامعلى اسماعيلى كريزى[2]

على جلينى[3]

چكيده

دور هرمنوتيكى از مهم ترين مباحث هرمنوتيك شلاير ماخر به شمار مى آيد. اين دور داراى تعريف ها، تبيين ها و كاربردهاى گوناگونى در علوم مختلف است و در ديگر نحله هاى هرمنوتيكى نيز مطرح است. مخالفان اين دور با مقايسه آن با دور منطقى، آن را دور باطل دانسته، لازمه آن را بازى اى بى پايان و منتهى به نسبى گرى قلمداد كرده اند. اين در حالى است كه اين نقدها بيشتر متوجه دور هرمنوتيكى مطرح در هرمنوتيك فلسفى است، و دور شلاير ماخر از اين اشكالات مبرّاست. راه حل نهايى شلاير ماخر براى حل عويصه دور هرمنوتيكى، شيوه حدس و شهود است. همچنين مى توان با استناد به شيوه حل معضلى شبيه دور هرمنوتيكى در فلسفه اسلامى، به پاسخ فيلسوفان مسلمان (نسبت علم حصولى به حضور و ابتناى علوم حصولى بر علم حضورى)، به امكان تعميم اين جواب براى دور هرمنوتيك شلاير ماخر استدلال نمود. مقاله حاضر درصدد است به بررسى و تبيين اين مهم پرداخته و از طريق مطالعه اسنادى و با استمداد از روش تطبيقى ـ مقايسه اى، به ديدگاه شلاير ماخر در اين زمينه نزديك گردد.

كليدواژه ها: هرمنوتيك، شلاير ماخر، دور هرمنوتيكى، علم حصولى، علم حضورى، دور منطقى.

سال بيست و دوم ـ شماره 194 ـ بهمن 1392، 5ـ12

آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح¹

چكيده

شناخت به دو شكل حصولى و حضورى صورت مى گيرد. اولياى خدا، خداى متعال را نه از طريق مفاهيم ذهنى و صفات غايبانه او، كه از طريق خودش و علم حضورى يافته و مى شناسند. بدين سان، مى توان با توسعه مصاديق حضورى، فهم درستى از مفاهيم و آموزه هاى ناب اهل بيت عليهم السلام به دست آورد. علم حضورى داراى شدت و ضعف مى باشد. گاه آگاهانه و يا نيمه آگاهانه است، گاهى هم علم حضورى به دليل عظمت وجودى و كمال شخص مدرك، به حدى است كه همه حقايق علم هستى، مشهود انسان راه يافته مى شود.

اين مقاله به تفصيل پيرامون چگونگى و امكان و يا عدم امكان شناخت كنه و ذات خداى متعال يا علم حضورى بحث مى كند.

كليدواژه ها: چيستى معرفت، علم حضورى، علم حصولى، معناى علم حضورى به خدا، ذات خدا.