سال بيست و يكم ـ شماره 181 ـ دى 1391، 39ـ53
محمدكاظم شاكر*
حسين حاجى پور**
چكيده
اقناع، فرايندى ارتباطى است كه هدف اساسى آن، انتقال محتوا با تأثيرگذارى بر مخاطب است. بر اساس تعاريف، تبيين ها و شيوه هاى اقناعى موجود، تأثيرگذارى اقناعى، در بسيارى از موارد در وضعيتى تحميلى و با فريب اقناعى حاصل مى شود. آيات و آموزه هاى قرآن كريم، گرچه مؤيد اقناع و به كارگيرى روش هاى تأثيرگذار اقناعى در انتقال انديشه به ديگران است، ولى به هيچ روى با فريب اقناعى موافق نيست. از اين رو، با طرح پرسش هايى از قرآن كريم مى توان به ضابطه هاى اقناع نيز دست يافت. اين پژوهش، با رويكرد درون دينى آيات، به مهم ترين ضوابط هر فعاليت اقناعى مى پردازد. تحليل آموزه ها و گزاره هاى قرآنى، با رويكردى تفسيرى و كلامى است. دو موضوع «آزادى انديشه» و «به كارگيرى ابزارهاى صحيح» از معيارهاى مهم هرگونه فرايند اقناعى است. به كارگيرى ابزارهاى نامشروع و نيز استفاده از روش هايى كه باعث سلب آزادى انديشه و قدرت تصميم گيرى مخاطب مى شود، نوعى فريب اقناعى محسوب شده، عملى نامشروع است. قرآن به مخاطبان خود نيز هشدار داده است تا تحت تأثير فريب هاى اقناعى قرار نگيرند.
كليدواژه ها: اقناع، آزادى انديشه، استخدام وسيله، ضوابط اقناع.
