معرفت سال بيست و دوم ـ شماره 184 ـ فروردين 1392، 81ـ93
ابوالفضل ذكائى*
چكيده
با شكل گيرى سلسله قاجاريه و ورود بسيارى از روشن فكران و نخبگان دانشگاهى به غرب در اين ايام، تعاريفى جديد از مفاهيم مدرن وارد گفتمان سياسى روشن فكران در داخل كشور شد. با ورود تعاريف جديدى از مقولاتى همچون قانون و قانون گذارى، آزادى و مساوات به ادبيات سياسى، جامعه روحانيت و علما مجبور به بيان نظرات خود در اين رابطه شدند.
اين پژوهش، با استفاده از روش توصيفى ـ تحليلى و با بهره گيرى از مطالعات تاريخى و كتابخانه اى به بررسى آراء سياسى شيخ فضل اللّه نورى و آيت اللّه مصباح در باب تعاريف جديد از مفاهيم مدرن مى پردازد. علت بررسى نظريات آيت اللّه مصباح (به عنوان يكى از متفكران تأثيرگذار در باب افكار سياسى انقلاب اسلامى) در كنار انديشه شيخ فضل اللّه اين است كه ايشان نيز به سان شيخ على رغم حملات برخى گروه هاى روشنفكرى، همواره بر نداى اسلام خواهى خود تأكيد داشته اند. ازاين رو، بررسى اين دو شخصيت در تقويت اين پژوهش و فهم مطالب مهم مى نمايد. مى توان گفت: انديشه شيخ فضل اللّه و آيت اللّه مصباح مبتنى بر اسلام خواهى است و تفاوت هاى ديده شده در لحن بيان مطالب، به نوع انديشه دينى اين دو فقيه بازنمى گردد، بلكه با توجه به ادبيات سياسى حاكم بر هر عصر، قابل توجيه است.
كليدواژه ها: قانون، قانون گذارى، مجلس شورا، آزادى، مساوات، سلطنت، ولايت مطلقه فقيه.
