سال بيست و سوم ـ شماره 196 ـ فروردين 1393، 101ـ116
مهدى يعقوبى*
حامد منتظرى مقدم**
چكيده
سخنان و اعمال و رفتار رسول اكرم صلى الله عليه و آله به نام «سيره رسول اللّه» شهرت دارد. سيره رسول خدا شامل سخنان، احاديث و عملكرد ايشان در عرصه هاى فردى، اجتماعى، فرهنگى و سياسى است كه در كتب تاريخ و سيره مورد بررسى و نقل قرار گرفته است. جنگ هاى عصر آن حضرت كه به فرماندهى و حضور ايشان صورت مى گرفت، «غزوه» ناميده مى شود. بررسى و نقل اخبار اين جنگ ها در اصطلاح تاريخ، «مغازى» [محل وقوع غزوه] گفته مى شود. تدوين اخبار اين جنگ ها را در اصطلاح، «مغازى نگارى» مى گويند كه به نوعى زيرمجموعه سيره نگارى شناخته مى شود. در ابتداى عصر تدوين، مورخان به جمع آورى اخبار جنگ هاى عصر نبوى مى پرداختند كه بيشتر آنها با عنوان «مغازى رسول خدا» نام داشت. اما با گذر زمان و تحول در تاريخ نگارى، مغازى نگارى به صورت بخشى از كتب سيره رسول خدا درآمد، به گونه اى كه سيره و مغازى به يك معنا استعمال شد. نوشتار حاضر با روش تحليلى ـ توصيفى به بررسى مغازى نگارى و مغازى نگاران اولين، بخصوص محمدبن عمر واقدى و كتاب او «مغازى» مى پردازد.
كليدواژه ها: رسول خدا (ص)، سيره، مغازى، سيره نويسى، مغازى نگارى، واقدى، مغازى واقدى.
* دانش پژوه كارشناسى ارشد تاريخ تشيع مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره. mahdiyaghoobi83@gmail.com
** استاديار گروه تاريخ مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره. montazeri@qabas.net
دريافت: 11/10/92 پذيرش: 23/12/92
