سال بيست و سوم ـ شماره 203 -آبان 1393
معصومه شريفى : استاديار دانشگاه فرهنگيان پرديس حضرت معصومه عليها السلام. Dr_sharifi_masoomeh@yahoo.com
محسن رفيعى : استاديار دانشگاه فرهنگيان پرديس آيتاللّه طالقانى. Dr_mohsen_rafiei@yahoo.com
دريافت: 25/3/93 پذيرش: 23/6/93
چكيده
«تفسير به رأى» همواره از برجسته ترين مسائل مطرح ميان مفسران و دانشمندان علوم قرآنى بوده و تاريخچه آن را تا دوران نزول وحى و دوران زندگانى رسول خدا صلى الله عليه وآله مى توان به پيش برد. معروفترين سخن درباره نفى تفسير به رأى را اميرالمؤمنين على عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كرده است: «قد كذَبَ عَلَى رسولاللّه ـ صلى اللّه عليه و آله ـ عَلَى عهده حتى قام خطيبا، فقال: أيها الناسُ، قد كثرت على الكذابةُ، فمَن كذب على متعمّدا فليتبوّء مقعدَه مِن النارِ؛ ثمّ كذب عليه من بعده.»
مراد از «تفسير به رأى» عبارت است از: تفسير قرآن بر اساس استقلال رأى و بى نيازى از منابع و مستندات معتبر، با هر انگيزه و هدفى كه باشد. براى نهى از تفسير به رأى، مى توان استناد به بسيارى از آيات و روايات كرد. روايات نفى از تفسير به رأى را مى توان به پنج دسته تقسيم نمود. علّامه طباطبائى از مجموع روايات، به ويژه روايات دسته پنجم، نتيجه مى گيرد كه نهى در روايات، مربوط به روش تفسير است، نه اصل تفسير؛ يعنى اگر با روش نادرست وارد تفسير قرآن شويم، حتى اگر به نتيجه درست هم منجر شود، باز هم ناپسند، نكوهيده و محكوم است.
كليدواژه ها: تفسير، تفسير به رأى، علّامه طباطبائى، الميزان.
