رضا مهدیان فر/ استادیار گروه تفسیر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم rezamahtab52@yahoo.com
* سیده آرزو بنی‌صدر/ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم arezo.banisadr@yahoo.com
سیدعلی حسینی‌زاده/ دانشیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ali_hosseini@rihu.ac.ir
دريافت: 12/12/98 پذيرش: 08/06/99
چکيده
احساسات و عواطف آدمی نقش ویژه‌ای در شیوه رفتار و اعمال انسان ایفا می‌کنند. این تأثیرگذاری در حیطه عبودیت و رفتار مذهبی نیز مشاهده می‌شود. این مسئله که احساسات پیش‌برنده در مسیر عبودیت و بندگی هستند و یا بازدارنده، محل بحث است. هدف این پژوهش بررسی آسیب‌هایی است که احساسات می‌توانند به ساحت عبودیت و رسیدن به قرب الهی وارد کنند. مطالعات پیشین به‌صورت صریح به این موضوع نپرداخته‌اند. لذا درصدد دستیابی به این هدف از روش توصیفی ـ تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای از منابع معتبر تفسیری، روایی و اخلاقی استفاده شده است.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که احساسات منفی و بازدارنده مثل ترس و ناامیدی می‌توانند انسان را از حرکت به‌سوی عبودیت بازدارند، بدان جهت که مانع از شناخت حقیقی پروردگار و درنتیجه بروز اعمال عبادی می‌شوند. رابطه این احساسات با پس‌رفت در صراط بندگی، رابطه‌ای هم‌افزاست. لذا ریشه برخی گناهان مثل حسد را می‌توان در احساسات ناهنجار و متضاد با فطرت انسان مشاهده کرد.
کلیدواژه‌ها: آسیب‌شناسی، عبودیت، احساسات، عواطف، ناامیدی، ترس، وسواس، حسد، عجب.
