اسمعيل سلطاني بيرامي

سال بيست و سوم ـ شماره 197 (ويژه علوم قرآنى)

اسمعيل سلطانى بيرامى : استاديار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس‏سره  soltani@qabas.net

دريافت: 11/6/92               پذيرش: 1/11/92
چكيده
يكى از ويژگى‏هاى قرآن كريم، پيراستگى از  هر نوع اختلاف و تناقض نقص‏گونه و ناسازگار با الهى بودن است. اثبات اين ويژگى براى قرآن يكى از مقدمات اثبات اعجاز آن در عدم اختلاف است. مقاله حاضر با روش توصيفى و تحليلى ـ انتقادى در پى اثبات اين ويژگى قرآن است. وجود اختلاف در قرآن، علاوه بر اينكه با حكمت الهى ناسازگار است، در آيه‏اى از قرآن كريم (نساء: 82) نيز با صراحت نفى شده است و در برخى ديگر از آيات قرآن، به ويژگى‏هايى از اين كتاب مانند «غير ذى عوج»، تصريح شده كه ملازم با عدم اختلاف در آن است. روايات فراوانى نيز حاكى از هماهنگى و عدم اختلاف ميان آيات قرآن و نيز پاسخ به آيات موهم تناقض است.
ملاحظه تك‏تك آيات قرآن با يكديگر و اثبات هماهنگى ميان آنها، يكى از راه هاى ديرياب اثبات پيراستگى قرآن از اختلاف است كه  در دو بخش «هماهنگى و ارتباط آيات پيوسته»، و «هماهنگى آيات ناپيوسته» قابل طرح است.
كليدواژه ها: قرآن، روايات، اعجاز قرآن در عدم اختلاف، عدم اختلاف در قرآن، ادله عدم اختلاف در قرآن، آيات موهم اختلاف.
 

روابط اخلاقى و اجتماعى مسلمانان با غيرمسلمانان از ديدگاه قرآن

اسمعيل سلطانى

مقصود از موافقت و مخالفت حديث با قرآن

در روايات عرض

اسمعيل سلطاني¹

چكيده

در احاديثي از معصومان عليهم‏السلام، عرضه روايات بر قرآن كريم يكي از راه‏هاي بازشناسي روايات صحيح از غير آن شمرده شده است. اين احاديث با عنوان «روايات عرض» شناخته مي‏شوند. اين مقاله با روش مطالعه تحليلي و با هدف تبيين مفاد روايات عرض، به بررسي متن روايات ياد شده مي‏پردازد و با تحليل متن روايات و ديدگاه دانشمندان در اين زمينه، به برخي سؤالات پاسخ مي‏دهد.

با توجه به متن روايات عرض، مراد از «كتاب» كه معيار سنجش روايات قرار گرفته، قرآن است و شامل سنّت و برهان‏هاي عقلي نمي‏شود. روايتي در ترازوي قرآن وزن سنگين‏تري دارد كه مخالف قرآن نباشد. بر اساس يافته‏هاي اين مقاله، اقسام روايت مخالف با قرآن بر سه دسته‏اند: 1. مخالفت به صورت تباين؛ 2. مخالفت با اصول كلي مستخرج از آيات قرآن؛ 3. مخالفت به تباين جزئي كه قسم اخير، مخالف محسوب نمي‏شود.

عرضه حديث بر قرآن، اختصاص به صورت تعارض دو خبر با يكديگر ندارد، بلكه هر حديثي را بايد به قرآن عرضه كرد. اخبار عرض به لحاظ مضمون نيز دو دسته‏اند: بيانگر انكار صدور روايت مخالف كتاب از معصومان عليهم‏السلام و بيانگر نفي حجّيت روايات مخالف كتاب.

كليدواژه‏ها: روايات، قرآن، روايات عرض، حديث موافق، حديث مخالف.