* حسن قره‌باغي/ کارشناس ارشد فلسفه دين مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    qarehbaghi@chmail.ir
محمد جعفري/ دانشيار گروه کلام مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    mjafari125@yahoo.com
دريافت: 04/10/99                    پذيرش: 15/02/1400
چکيده
هدف این نوشتار بررسی تبیینی ـ تطبیقی دیدگاه آيت‌الله جوادی آملی و آلوین پلانتينگا در بحث فطرت و باور پایه می‌باشد و روش آن تطبیقی ـ استنتاجی است. آيت‌الله جوادی آملی معتقد هستند که فطرت امری حضوری است و انسان‌ها براساس آن ارتباط مستقیم و حقیقی با خدا برقرار می‌کنند، لذا منظور از خداشناسی و خداگرایی فطری در نظر ایشان، همان خداشناسی و خداگرایی حضوری و بی‌واسطه است که انسان با علم حضوری حق را می‌یابد؛ اما در نظر آلوین پلانتينگا منظور از پایه ‌بودن یک باور این است که بدون ابتناء بر قضایای دیگر پذیرفته شده باشد و غیرعقلانی هم نباشد. با اینکه پلانتينگا اعتقاد به خداوند را باوری پایه می‌داند؛ اما پایه دانستن اعتقاد به خدا به معنای فطری بودن آن نیست و به همین جهت تفاوت اساسی بین این دو دیدگاه وجود دارد.
کلیدواژه‌ها: فطرت، باور پایه، آيت‌الله جوادی آملی، آلوین پلانتينگا، معرفت‌شناسی اصلاح‌شده.
 

سال بيست و هفتم ـ شماره 248 (ويژة كلام)

مهدي يارمحمدي / كارشناس ارشد كلام، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    m.ym110@chmail.ir
محمد جعفري / دانشيار گروه كلام، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    mjafari125@yahoo.com
دريافت: 15/9/96                    پذيرش: 11/3/97
چکیده
شناخت انسان، به‌عنوان شریف‌ترین مخلوق خداوند، در گرو شناخت حقیقت وجودی اوست که با ابزارهای مختلف معرفتی، اعم از عقل، نقل، شهود، تجربه و... قابل تحصیل است. «نقل» معتبر، به جهت صدور از معصوم علیهم السلام و احاطه علمی ائمة اطهار  بر کل عالم وجود و ازجمله انسان، همواره از بهترین طرق کسب معرفت بوده است. اين مقاله با داده‌هایی روایی، حاصل از گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای با روش تحلیلی و توصیفی، به واکاوی روایات بيانگر حقیقت روح پرداخته است. در این مقاله، به هشت دسته از احادیث، به ترتیب از روایاتی که به‌ظاهر مثبِت جسمانیت روح بوده‌اند، تا روایاتی که جز با وجود روح مجرد سازگار نمی‌باشند، اشاره ‌شده است. حاصل این پژوهش، بیان هماهنگی بین عقل و نقل در دو ساحتی بودن انسان و غیرمادی دانستن ساحت روحانی اوست.
کلیدواژه‌ها: روح،‌ نفس، مادي، مجرد، انسان.

معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 178 ـ مهر 1391، 17ـ31

محمد جعفرى^*

چكيده

سازوكار گفتارى قرآن و دلالت هاى زبانى آن همواره از بحث هاى پرجاذبه و چالش برانگيز در ميان مفسّران از يك سو، و متكلمان و ساير دين پژوهان از سوى ديگر بوده است. اين بحث واجد مباحث مهمى است؛ از جمله اينكه آيا جملات و گزاره هاى قرآن همه ناظر به حقيقت است؟ اگر برخى تعابير قرآنى مجازگونه، نمادين و تمثيلى است، آيا اين مجازها تحويل پذير به واقع و حقيقت  است، يا خير؟ در پاسخ به اين پرسش ها، به ويژه در حوزه داستان هاى قرآنى، دو رويكرد عمده وجود دارد: دسته اول ديدگاه هاى غيرواقع گراست كه تفاسير و برداشت هايى را از قصه هاى قرآنى ارائه مى نمايد مبنى بر اينكه اين داستان ها را از محتواى واقعى، كه مدلول ظاهرى الفاظ و كلمات آنهاست، تهى مى نمايد. دسته دوم شامل آرائى است كه مضامين داستان هاى قرآن را حاكى از حوادث و رويدادهاى رخ داده مى داند.

     در اين نوشتار با روش تحليلى ـ توصيفى، در ذيلِ دسته اول، پنج ديدگاه و در ذيل دسته دوم، دو ديدگاه بررسى و نقد شده است.

كليدواژه ها: داستان، تفسير، تأويل، تمثيل، كاركردگرايى، معرفت بخشى.