مهدي قرباني

معرفت  سال بيست و دوم ـ شماره 184 ـ فروردين 1392، 29ـ43

مهدى قربانى^*

چكيده

در طول تاريخ، ايده هاى مختلفى براى اداره جوامع انسانى مطرح شده است. يكى از اين ايده ها، نظريه ولايت فقيه مى باشد كه به دلايلى، شبهاتى درباره آن مطرح گرديده است. يكى از مهم ترين اين شبهات، مسئله «اختيارات ولىّ فقيه و فقدان محدوده مشخص براى آن» مى باشد. به دليل جايگاه ممتاز مبانى هر نظريه در تحليل پيامدهاى آن، اين نوشتار با استفاده از روش توصيفى ـ تحليلى به بررسى اقتضاى مبانى نظريه ولايت فقيه در باب اختيارات ولىّ فقيه پرداخته است. بدين منظور، اقتضايى كه مبانى هستى شناختى، انسان شناختى، معرفت شاختى و غايت شناختى نظريه ولايت فقيه درباره اختيارات ولىّ فقيه دارد، مورد كنكاش قرار گرفته و محدوديت ها و چارچوب هاى حاصل از اين ناحيه ارائه گرديده است. قوانين الهى، مصلحت جامعه اسلامى، عدالت و نظارت مردمى از جمله اين محدوديت ها و چارچوب ها مى باشد.

كليدواژه ها: مبانى، ولايت فقيه، هستى شناسى، انسان شناسى، معرفت شناسى، غايت شناسى.

معرفت سال بيستم ـ شماره 168 ـ آذر 1390، 103ـ122

مهدى قربانى*

چكيده

مردم‏سالارى يكى از مهم‏ترين بحث‏هاى فلسفه سياسى بوده و برداشت‏هاى متعددى از آن صورت گرفته است. بر اساس تحليل فهم تاريخى از واژه دموكراسى و تبيين عناصر اصلى آن، مى‏توان چنين تعريفى از آن ارائه داد: حكومتى است كه در آن مشاركت مردم در مسائل سياسى، و آزادى و تساوى همه در برابر قانون و رضايت مردم نسبت به نظام سياسى حاكم به رسميت شناخته شده است. با بررسى آموزه‏هاى اسلامى، به اين نتيجه مى‏رسيم كه تحقق عناصر موجود در مفهوم مردم‏سالارى مورد اهتمام اسلام نيز بوده است. همين نكته، زمينه مناسبى را براى ارائه الگويى جديد از مردم‏سالارى، پيش روى ما قرار مى‏دهد؛ زيرا در طول تاريخ دموكراسى ناب و خالص وجود نداشته است، بلكه تمام دموكراسى‏ها در چارچوب باورهاى مختلفى محدوديت‏هايى را پذيرفته‏اند. بر اين اساس، راه‏كارها و سازوكارهاى تحقق آن تعريف شده است.

بنابراين، مى‏توان دموكراسى ناب را بر اساس آموزه‏هاى اسلامى، كه مورد اعتقاد و باور مسلمانان است، تحديد كرده و سازوكارهاى تحقق آن را مشخص نمود. به اين ترتيب، الگوى جديدى از مردم‏سالارى را تحت عنوان مردم‏سالارى دينى ارائه داد. اين مقاله با رويكرد نظرى به اين موضوع مى‏پردازد.

روش اين تحقيق توصيفى ـ تحليلى مى‏باشد.

كليدواژه‏ها: دموكراسى، مردم‏سالارى، مردم‏سالارى دينى، ليبرال دموكراسى.