معرفت سال بيستم ـ شماره 162 ـ خرداد 1390، 125ـ142

على حسين ‏زاده*

چكيده

ارزش‏گذارى افراد جامعه نسبت به رفتار انسان‏ها در زندگى اجتماعى، با الگوى رفتار آنان ارتباط مستقيم دارد. هدف اين پژوهش شناسايى انگيزه و آثار مثبت و منفى هريك از الگوها و شناسايى بهترين الگوى ارتباطى است. روش تحقيق تحليلى و توصيفى است كه بر داده‏هاى دينى، روان‏شناختى و جامعه‏شناختى مبتنى است. يافته‏هاى اصلى اين تحقيق، وجود نوعى حياى منفى در رفتارهاى منفعلانه و سازش‏كارانه است كه با انگيزه دورى از تنش و جلب تحسين صورت مى‏گيرد و فقدان هويت، نارضايتى و پيدايش احساسات منفى را به دنبال دارد. بهره‏مندى خودخواهانه و ابراز توانمندى، از انگيزه‏هاى رفتار پرخاش‏گرانه است كه احساس گناه و از بين رفتن صميميت را به دنبال دارد. آزادى مطلوب در بيان احساسات و مقاومت در برابر خواسته‏هاى نابه‏جاى افراد، مشخصه رفتار جرئت‏مندانه است كه بهترين راه براى بهره‏مندى از آن، رو آوردن به «پيام من» است و با شناسايى اشتباهاتى كه در زمينه ارسال اين پيام وجود دارد، مى‏توان بهترين الگوى ارتباطى را پديد آورد.

كليدواژه‏ها: ارتباط، پرخاشگرى، سازشكارى، جرئت‏مندى، انتظارات و رضايت‏مندى.

پروفسور سيدحميد مولانا

مترجم: محمّدحسين برجيان¹

چكيده

در اين مقاله با تكيه بر مفاهيم حكومت و ارتباطات در اسلام، فرايند تبليغ به مثابه شاخص ارتباطات اجتماعى در اسلام محور بحث قرار گرفته است. اصول تعيين‏كننده مرزهاى اخلاقى تبليغ در اسلام پنج چيز است: 1. توحيد؛ 2. امر به معروف و نهى از منكر؛ 3. تقوا؛ 4. امت يا جامعه؛ 5. امانت.

ارتباط بين فرهنگى و بين‏المللى (در اينجا تأكيد بر مليت است نه دولت ـ ملت) عناصر ضرورى امت اسلامى‏اند. بدين‏ترتيب تبليغ نظريه ارتباطات و اخلاق در اسلام است و براى شناخت آن بايد به پنج اصل مهم و پايه در اسلام اشاره كرد: «توحيد» در مقام يك نظريه وحدت‏گراى اطلاعاتى و ارتباطاتى، «امر به معروف و نهى از منكر» به مثابه نظريه مسئوليت راهنمايى و عمل، «امت» به مثابه مفهوم جامعه جهانى، «تقوا» بيانگر نظام اخلاقى تبليغ در اسلام، و «امانت» بيانگر شايستگى مشروط انسان براى خلافت الهى.

كليدواژه‏ها: تبليغ، توحيد، امر به معروف و نهى از منكر، تقوا، امت، امانت.

رسانه هاي جمعي

و نقش آن ها در تحكيم و يا تضعيف ارزش ها

شمس اللّه مريجي

مقدّمه

شكي نيست كه جامعه عرصه بروز و ظهور توانمندي هاي خدادادي انسان است. البته از اين واقعيت هم نبايد گذشت كه هر جامعه اي و تحت هر شرايطي توان شكوفاسازي استعدادهاي انساني بشر را ندارد; زيرا جامعه اي مي تواند زمينه پيدايش رفتارهاي انساني را فراهم سازد كه خود از امنيت و آرامش لازم برخوردار باشد و اين امر نيز در گرو حفظ و پاسداشت ارزش هاي حاكم در آن است.

بررسى جامعه شناختى رسانه هاى جمعى ¹

نويسنده: استفن مور
ترجمه: عبدالرسول يعقوبى

اشاره

رسانه هاى ارتباط جمعى (Mass Media) از عوامل بسيار تأثيرگذار بر كليّه زواياى زندگى اجتماعى هستند و مى توانند در همان حال كه از جامعه تأثير مى پذيرند، بر ذهن و افكار مخاطبان خود تأثير عميق داشته باشند. رسانه هاى جمعى در فرايند تأثيرگذارى هميشه صادق و به دنبال بيان حقيقت و واقعيت نيستند، بلكه به ويژه بنگاه هاى عظيم رسانه اى هميشه از عوامل پشت پرده سياسى، اقتصادى و نظامى تأثير پذيرفته اند; از اين رو، انعكاس واقعيت هاى تحريف شده (تركيبى از واقع و غيرواقع) در رسيدن به اهداف موردنظر مطمح نظر آنان بوده است. ماهيت رسانه ها و هدف آن ها براى كنترل جامعه در جهت منافع خاص و موضع گيرى هاى آنان در قبال موضوعات اجتماعى همچون جنس، نژاد، بيكارى و خشونت ايجاب مى كند مخاطبان آن ها به دور از انفعال، با نگاهى ترديدآميز، فعّال و آگاهانه با توليدات رسانه اى روبه رو شوند.

مقاله زير اگرچه با نگاهى به رسانه هاى غرب نوشته شده است اما مى تواند اين آگاهى را در خواننده تقويت كند كه چگونه رسانه ها مى توانند با كنترل اجتماعى و موضع گيرى هاى خاص در قبال پديده اى اجتماعى، اهداف از پيش تعيين شده منفى يا مثبت خود را تعقيب نمايند.