نفس

* سیده‌سکینه یزدان‌پناه / کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی، داشگاه قم    taheritahura@yahoo.com
فرح رامین / دانشيار گروه فلسفه تطبيقي دانشگاه قم    f.ramin@qom.ac.ir
دريافت: 17/11/98                    پذيرش: 01/05/99
چکيده
حدوث و قدم نفس ازجمله دغدغه‌های فیلسوفان مسلمان بوده است. شیخ اشراق، براساس مبانی فلسفی و دلایل ویژه خود، به حدوث نفس قائل است. او معتقد است نفس همزمان با حدوث بدن مادی، به صورت مجرد حادث می‌شود. شارحان سهروردی، اندیشه وی را با متون دینی ناسازگار دانسته و دلایل وی بر حدوث نفس را ناتمام دانسته‌اند. از طرفی شیخ اشراق در رسائل رمزی و تأویلی‌اش به حضور نفس در عوالم پیشین اشاره دارد و به نظر می‌رسد که نفس از بالا و عوالم مافوق، به این نشئه مادی آمده و عوالمی را پیش از این دنیا سیر کرده است. در این پژوهش برآنیم با رویکردی تحلیلی و نو اشراقی از مبانی فلسفی شیخ اشراق، ناسازگاری موجود در آراء سهروردی را توجیه کنییم و به این نتیجه رهنمون شده‌ایم که نفوس انسانی پیش از دنیا در ناحیه علت و رب‌النوع خویش به نحو کلی وجمعی وجود داشته‌اند و سپس در این عالم مادی به نحو جزئی و شخصی حادث شده‌اند.
کلیدواژه‌ها: شیخ اشراق، نفس، حدوث، قدم، شهرزوري، قطب‌الدین شیرازی.
 

آيت‌الله علامه محمدتقي مصباح
چكيده

سال بيست و هفتم ـ شماره 249 (ويژة اديان)

سیدمحمد حاجتی‌شورکی/ دانش‌پژوه دکتری ادیان مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره     Hajati65@chmail.ir
دريافت: 13/11/96                    پذيرش: 7/4/97
چکیده
شايد به ندرت بتوان کسی را یافت که قائل به دوساحتی بودن انسان نباشد؛ زیرا این مسئله‌اي وجدانی و فطری است. تمام ادیان آسمانی، با پذیرش اصل بحث، برای تبیین آن مطالبی بیان کرده‌اند که در کتاب‌های مقدس آنها نمود پیدا کرده است. آیین زرتشت، یکی از این ادیان است که در کتاب مقدس خود، یعنی اوستا مطالب قابل‌توجهی در مورد بُعد دوم انسان؛ یعنی روح و جان بیان کرده است. اين نوشتار، به روش تحليلي ـ توصيفي ضمن بیان پنج‌گانه بودنِ نیروهای مینوئی (روحانی، معنوی)، که شامل «اَهو، دَئِنا، بَئوذَ، اوروان و فرَوَشی» هستند و بیان تعاریف و مستندات متون مقدسی آنها و بیان دیدگاه‌های نویسندگان و محققان آیین زرتشت و بیان برخی اختلافات جزئی در این زمینه، به بررسی و تحلیل فرض‌های مختلف، در باب یکی بودن یا چندگانه بودن این نیروها پرداخته است. فرض‌های پنج‌گانه در این زمینه مطرح شده و هريك به صورت جداگانه تحلیل و بررسی شده است. در پایان، با توجه به مستندات موجود در متون مقدس زرتشتی و دیدگاه‌های زرتشت‌پژوهان در این زمینه، بر چندگانه بودن این نیروها از دیدگاه زرتشتیان رسیده است.
کلیدواژه‌ها: آیین زرتشت، اوستا، نفس، روان، فروهر، تعدد نیروهای معنوی.