سال سي‌ و يكم، شماره دوم، پياپي 293، ارديبهشت 1401، ص 41ـ50

نوع مقاله: ترويجي

* سيدمحمد نمازي خيرآبادي/ دانش‌پژوه دکتري معارف و علوم قرآن مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    smfsksz@gmail.com
اسمعيل سلطاني بيرامي/ استاديار گروه تفسير و علوم قرآن مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    Soltani@qabas.net
دريافت: 17/10/1400                    پذيرش: 22/01/1401

سال بيست و پنجم ـ شماره 228 (ويژه علوم تربيتى)

حميد وحيديان اردكان / دانشجوى دكترى علوم قرآن و حديث دانشگاه فردوسى مشهد  hvahidian@gmail.com

دريافت: 29/11/94               پذيرش: 11/6/95

چكيده

يكى از مهم ترين عرصه هاى گوناگون زندگى بشر، كه سهم عمده اى از روابط اجتماعى را به خود اختصاص مى دهد، زندگى خانوادگى و ارتباط با همسر است. يكى از مهم ترين ايده ها در روابط همسران، همنوايى، همدلى و دورى از تنش است كه از آن به سازگارى تعبير مى شود. همسرانى كه در خانواده اى سازگار زندگى مى كنند از احساس رضايت و امنيت بالايى برخوردارند و كمتر دچار اضطراب و مشكلات روانى مى شوند. در چنين خانواده هايى نيازهاى عاطفى و روحى فرزندان به خوبى تأمين مى شود و مهارت هاى زندگى اجتماعى به خوبى در آنها شكل خواهد گرفت. اين، خود نقش بى بديل استحكام خانواده را در اجتماع نمايان مى سازد. چنين خانواده هايى در واقع نيروهاى فعال، اثرگذار و ايده آلى را براى جامعه تربيت مى كنند. داشتن زندگى سازگارانه با همسر، به رعايت قواعدى در زندگى مشروط است. در اين تحقيق، در پى كشف نظر قرآن در اين زمينه هستيم. قرآن كريم با توجه به اهميت فراوانى كه براى خانواده و سازگارى همسران قايل است، به زن و شوهر براى ساختن زندگى اى آرام و صميمى و به دور از هرگونه تنش توصيه هايى دارد. در اين تحقيق از ميان اين توصيه ها، عوامل گرايشى را مورد بحث قرار مى دهيم. اين مقاله با روش تحليلى ـ توصيفى، عوامل گرايشى سازگارى از ديدگاه قرآن كريم بررسى، و از روايات تفسيرى نيز بهره گرفته شده است.

كليدواژه ها: سازگارى، همسران، گرايشى، قرآن، ايمان، تقوا، اصلاح طلبى.

معرفت سال بيست و دوم ـ شماره 187 ـ تير 1392، 91ـ107

صديقه سالار¹

چكيده

واژه «محبت» و مفهوم آن، در فرهنگ قرآن كريم جايگاه ويژه دارد. اين نوشتار درصدد است تا از طريق بررسى تعامل معنايى واژه محبت با برخى از واژگان نظير مودت، ولايت، عبادت، رحمت، حنان، رأفت و شفقت و تقابل معنايى آن با برخى ديگر، نظير كراهت، بغض و عداوت، و همچنين از طريق بررسى برخى ديگر از عناصر زبانى قرآن مانند اراده و اختيار، فطرت، معرفت، تقوا، كه به گونه اى با مفهوم محبت در كاربردهاى قرآنى ارتباط پيدا مى كند، چگونگى روابط مفهومى محبت را با ديگر واژگان همسان و غيرهمسان در حوزه زبان قرآن تبيين و آشكار نمايد. محبت، به معناى ميل طبع همراه با حكمت و نزديكى بين دو چيز است كه اطاعت و وابستگى به محبوب را نتيجه دهد؛ بعد معنوى يك پيوند و برطرف كننده نياز نفسانى انسان و همچنين كشش ذاتى براى رسيدن به نوعى كمال است. از سوى ديگر، محبت نقطه اتصال مفاهيم شاخص قرآنى همچون ايمان، اختيار و اطاعت و دورى از گناه است. اين نوشتار نشان مى دهد كه نقش محبت در فرهنگ قرآنى نقشى اساسى است؛ زيرا نقطه اتصال بسيارى مفاهيم قرآنى محبت، حب و محبوب است.

كليدواژه ها: محبت، مودت، كراهت، ولايت، فطرت، اطاعت، تقوا.

معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 172 ـ فروردين 1391، 31ـ46

تبيين نقش «عصمت» و «تقوا» در تحقق اهداف حكومت اسلامى

محمدعلى رنجبر*

چكيده

يكى از مواردى كه عقل حكم به ضرورت آن مى‏كند تشكيل حكومت به منظور حفظ نظم و امنيت است. اما هر حكومتى بر اساس مبانى فكرى و نظرى خاص به خود داراى اهدافى است و بر اساس همين اهداف، براى حاكمان خود شرايط و ويژگى‏هايى قايل مى‏شود. حكومت اسلامى هم داراى شرايطى است كه از جمله آن عصمت و تقواست.

اين مقاله درصدد پاسخ‏گويى به اين سؤال اصلى و اساسى است كه عصمت و تقوا به عنوان يكى از شرايط حاكم چه نقشى در تحقق اهداف حكومت اسلامى دارد؟ از اين‏رو، با بهره‏گيرى از آيات و روايات و با روش توصيفى و كتابخانه‏اى به تبيين نقش عصمت در تحقق اهداف حكومت اسلامى، در زمان حضور معصوم، و نقش تقوا در عصر غيبت مى‏پردازد و از آن‏رو كه مهم‏ترين هدف حكومت اسلامى، چه در زمان حضور معصوم و چه در عصر غيبت، رشد و تعالى بشر و تأمين سعادت دنيا و آخرت است عصمت و تقوا نقش كليدى و اساسى در تحقق اين اهداف و در نتيجه، كارآمدى نظام اسلامى دارند.

كليدواژه‏ها: حكومت، حكومت اسلامى، اهداف عام حكومت، اهداف خاص حكومت، عصمت، تقوا.