معرفت سال بيستم ـ شماره 171 ـ اسفند 1390، 43ـ56

اصل عدالت اجتماعى در مديريت اسلامى و شاخصه‏هاى آن*

رفيع‏الدين اسماعيلى**

چكيده

در اسلام، «عدالت» از زيربنايى‏ترين مفاهيمى است كه تحقق عينى آن در جامعه، از مهم‏ترين اهداف اجتماعى و سياسى اين دين ذكر شده است. غالب مكاتب و نظريه‏ها و نظام‏هاى سياسى سعى نموده‏اند به طور نظرى و عملى خود را بدان متصف كنند. همه انبياى الهى براى تحقق اين اصل مبعوث شده‏اند. دين مبين اسلام هم به عنوان آخرين دين، تحقق عدالت اجتماعى را سرلوحه اهداف خود قرار داده و از آن‏روست كه مى‏بينيم آيات بسيارى درباره عدالت و واژه‏هاى مترادف و متضاد آن وجود دارد، به گونه‏اى كه امام على عليه‏السلام در كلامى قرآن را «سخنگوى عدالت» مى‏نامند.96 در اين تحقيق با روش اسنادى تلاش شده است عدالت اجتماعى، كه از اهميتى فوق‏العاده‏اى در مديريت اسلامى برخوردار است، بررسى و ابعاد و شاخص‏هاى آن، با مراجعه به منابع دينى استخراج شود.

كليدواژه‏ها: عدالت، عدالت اجتماعى، ارتباطات، مدير.

دين و رسانه

سيدحسين شرف ‏الدين¹

چكيده

سپهر عام رسانه‏هاي جمعي مدرن به عنوان برجسته‏ترين دستاوردهاي جهان صنعتي و فناوري‏هاي فرهنگي و ارتباطي پرنفوذ، همه پديده‏ها و عناصر فرهنگي از جمله دين را به گونه‏هاي مختلفي پوشش داده است. كم و كيف اين ارتباط و آثار و نتايج حاصل از آن، به ويژه در حوزه تعامل دين و رسانه‏هاي تصويري، سؤالات و مباحث مهمي را به ميان كشيده و دين‏پژوهان و رسانه‏پژوهان را به عرصه‏هاي مطالعاتي جديدي سوق داده است. اين نوشتار درصدد است تا به اجمال بخشي از نقطه تلاقي‏هاي اين دو حوزه را مورد بررسي قرار داده و تصويري هرچند كلي از فضاي حاكم بر اين تعامل به دست دهد. گونه‏هاي مختلف تعامل دين و رسانه، تأثير و تأثّر هر يك بر، و از ديگري، عوامل مؤثر در تشديد يا تضعيف اين ارتباط و روند جاري اين تعامل عمده‏ترين مباحثي است كه تصريحا و تلويحا از آن سخن رفته است.

كليدواژه ‏ها: دين، فرهنگ، ارتباطات، رسانه، رسانه ديني، دين رسانه اي، سكولاريسم.

تحليلي ارتباطي از جايگاه كعبه معظّمه

سيدحسين شرف‏الدين¹

چكيده

«كعبه» مقدّس‏ترين معبد الهي است كه عمري به درازي حيات اين جهان دارد و همچون نگيني بر تارك هستي، درخشش خويش را در ظلمت ديجور اين عالم فاني استمرار مي‏بخشد. انتساب تشريعي به خالق هستي، قدمت زماني، معماري و تجديد بنا توسط پيامبران عظيم‏الشأن الهي، قبله‏گاه انبيا و اوليا مورد احترام همه امت‏ها، تجلّي‏گاه توحيد، مهبط وحي، هدايت‏گر عالميان، مايه قوام و استواري مردم، كانون امنيت و آسايش، عامل پيوند مؤمنان عالم، كانون طلوع اسلام و بعثت پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله، محل تولّد اميرمؤمنان عليه‏السلام، محل ظهور منجي عالم بشريت و كانون برگزاري مراسم عظيم عبادي ـ سياسي حج؛ برخي از برجسته‏ترين ويژگي‏هاي اين حرم قدسي است.

اين نوشتار با رويكردي ارتباطي، نقش و كاركرد خانه كعبه را به عنوان محوري‏ترين كانون ارتباطات متنوع امت اسلام تحليل كرده، ظرفيت‏هاي بالفعل و بالقوّه آن را در جهت وحدت و اتحاد امت اسلام به عنوان يك راهبرد تعيين‏كننده برجسته مي‏سازد.

كليدواژه‏ها: كعبه، حرم، حج، قبله، ارتباطات، امت، مناسك.