در جست‌وجوى رحمت الهى (1)
استاد محمّدتقى مصباح
چكيده
در فرهنگ اسلامى، شرم و حيا خصلتى اصيل و ارزشمند محسوب مى‌شود و ريشه در فطرت انسانى دارد. در مقابل، در فرهنگ‌هاى غيراسلامى، بى‌حيايى و بى‌شرمى كمال محسوب مى‌شود. در اخلاق اسلامى خوف و رجا از يك‌سو، به معناى شناخت و قدردانى از نعمت سلامتى، صحت و نعمت‌هاى بى‌پايان خداست و از سوى ديگر، به معناى شناخت اين حقيقت است كه خداى متعال با توبه كردن انسان، مى‌تواند از لغزش‌هاى وى درگذرد و بر نعمت‌هاى او بيفزايد. اين هر دو، آدمى را مستعد توبه واقعى و دريافت رحمت الهى مى‌كند. طبيعى است كسانى كه به دنيا آلوده‌اند، لذايذ دنيوى آنان را از امور معنوى بازداشته و به پندار موهوم خويش، عوامل عزت را در نعمت‌هاى دنيوى جست‌وجو مى‌كنند معمولا توفيق توبه را نخواهند داشت. از اين‌رو، گناهان، انسان را به سقوط دچار و موجبات دلمردگى او را فراهم مى‌سازد؛ چيزى كه هر لحظه او را از رحمت الهى به دور و توفيق توبه را از او سلب مى‌گرداند. بنابراين، حيا و شرم در برابر جلال و كبرياى الهى، مانع از انجام گناه و موجبات روى آوردن به رحمت و بركات الهى به انسان و توفيق توبه را براى او فراهم مى‌سازد.
كليدواژه‌ها: توبه، استغفار، حيا، شرم، خوف و رجا، خضوع، مراتب توبه.
