سال بيست و هفتم ـ شماره 249 (ويژة اديان)

مهاجر مهدوی راد / کارشناس ارشد دین‌شناسی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره    ali1945reza@gmail.com
دريافت: 19/12/96                    پذيرش: 11/4/97
چکیده
پژوهش در مورد دعا و ویژگی‌های آن، از جهت محتوا، جهت صدور و مخاطب آن از جمله کارهای بایسته در دعاپژوهی است که به عنوان گونه‌شناسی دعا مطرح می‌شود. اهمیت دعا در شیعه و کاتولیک و آثار سازنده آن در نیل به سعادت و لزوم پژوهش در زمینه اصناف و گونه‌های آن و اهمیت بحث تطبیقی میان این دو مذهب، نویسنده را بر آن داشت که به بررسی تطبیقی گونه‌‌های دعا از نظر شیعه و کاتولیک و بیان وجوه شباهت و تمایز آنها بپردازد. روش بحث توصیفی‌ ـ تحلیلی است. گونه‌های دعای شیعی و کاتولیک بر اساس صدور، محتوا و مخاطب مورد بررسی قرار می‌گیرد. مهم‌ترین نتایج این پژوهش، تشابه محتوایی دعای شیعه و کاتولیک در برخی موارد، مانند تجلیل خدا و حاجت‌خواهی، و تمایزی مانند تجلیل توحیدی یا تثلیثی، توسل یا شفاعت است. مخاطب دعای شیعه خداوند و بالتبع و به شکل طولی پیامبر و ائمه هستند، اما دعای کاتولیکی سه وجود ـ خدای پدر، پسر و روح‌القدس ـ را به شکل استقلالی مورد خطاب قرار می‌دهد.
كليدواژه‌ها: گونه‌شناسی، دعا، شیعه، کاتولیک، تثلیث.

ماهنامه علمى ـ ترويجى در زمينه علوم انسانى دى 1395

محمد عباس زاده جهرمى / استاديار گروه معارف اسلامى دانشگاه جهرم             m_abas12@yahoo.com

دريافت: 22/5/94               پذيرش: 11/4/95

چكيده

دلال به معناى ناز و عشوه در كنار اظهار نياز و در خواست حاجت، دو روى يك سكه در لسان ادعيه اهل بيت عليهم السلام به كار گرفته شده اند. دلال گاهى به صورت نديدن خود يا كم مطرح كردن خود و كارهاى خود بيان مى شود؛ گاهى با زبان گله و شكايت؛ گاهى با درد دل كردن و گاهى به صورت اظهار مخالفت با محبوب نمود پيدا مى كند. هدف نوشتار، تبيين ادب اظهار و بيان اين گونه تعابير در پيشگاه ربوبى است.

     ريشه و بنيان دلال را مى توان در عشق بازى با خداوند و ناز كردن به منظور جلب توجه بيشتر در بارگاه ربوبى جست وجو كرد. ازاين روى، كسى كه به اين مقام قرب دست پيدا كرده است اجازه دارد با اين ادبيات با محبوب خود سخن گويد.

     ادب در پيشگاه ربوبى اقتضا دارد كسى كه به مقام قرب ره نيافته است، حريم ها را نگه دارد و كلام دلال گونه پيشوايان دين را از زبان آنان و به نيت ايشان به زبان جارى كند.

كليدواژه ها: دلال، ادلال، دعا، عشق به خداوند، آداب نيايش.

سال بيست و دوم ـ شماره 191 ـ آبان 1392، 5ـ10

آيت‏ اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده
اين مقاله شرحى است بر نجواى نيازمندان به معبود؛ دعاى مفتقرين امام سجاد عليه‏السلام، كه توسط استاد صورت گرفته است. انسان به هنگام مناجات بايد اولاً، نيازهاى خود را شناخته و آنها را مجسم سازد. ثانيا، باور كند كه خداى متعال داراى قدرت نامتناهى است و مى‏تواند نيازهاى او را برطرف سازد. ثالثا، معتقد باشد كه تنها خداست كه مى ‏تواند نيازهايش را برطرف سازد.
     خداى متعال نعمت ‏هاى گرانبهاى فراوانى در اختيار ما قرار داده است كه با اندك تأمل مى‏ توانيم قدر نعمت‏هاى الهى را بدانيم و شاكر خداى متعال باشيم. در دعاهاى خود، صرفا نبايد از خدا درخواست حاجات مادى و گذرا بكنيم، نعمت‏هاى معنوى بس ارزشمندترند. در ادعيه مأثور از معصومان عليهم ‏السلام ما را به اين مهم توجه داده‏ اند كه در مناجات خود توجه به ارزش‏ هاى معنوى و متعال داشته باشيم.

كليدواژه‏ ها: دعا، مناجات، امام سجاد عليه‏السلام، نياز به فقر ذاتى.

معرفت سال بيستم ـ شماره 171 ـ اسفند 1390، 5ـ10

شرح دعاى مناجات‏المريدين

در جست‏وجوى قرب الهى^*

آيت‏اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

مؤمنان همواره در جست‏وجوى معارف بلند و برخوردارى از نعمت‏هاى دنيوى و اخروى هستند و در مناجات با خداى خويش، در پى وصول به قرب الهى هستند. از اين‏رو، به خداى متعال و اهل‏بيت عليهم‏السلام توسل مى‏جويند. مؤمنانى كه به مراتب عالى معرفت خدا دست يافته‏اند، قرب خدا را مطلوب ذاتى خويش مى‏دانند. اين مقصد از طريق سير اختيار و از شيوه‏ها و راه‏هاى ممكن خاصى امكان حصول دارد. شيوه‏هاى ذوقى و سليقه‏اى راه به جايى نمى برد.

كليدواژه ‏ها: قرب، قرب الهى، دعا، مناجات، مريدين، وصول به معبود.