نبرد پيوسته دشوار انسان با نفس سركش (1)
استاد محمّدتقى مصباح 1
چكيده
دومين مناجات امام سجاد عليهالسلام در قالب مناجات «خمس عشر»، مناجات شاكين است كه بر سه محور نفس، شيطان و قلب متمركز است. اين بخش به بازشناسى مفهوم، ماهيت و ويژگىهاى نفس امّاره مىپردازد. نفس امّاره، عاملى است كه انسان را به تأمين اميال پست وامىدارد و مانع از شكوفايى استعدادها و ابعاد متعالى در وجود انسان شده، در نتيجه، مانع از نيل او به كمال اصيل انسانى مىشود. همه خواستهها و تمايلات نفس انسانى بد و ناپسند نيستند، بلكه اين تمايلات و خواستها نعمت خدادادى محسوب مىشوند و بايد انسان به آنها جهت خدايى داده و بر اساس ضوابط عقلى و دينى از آنها بهره گيرد. اما از آن جهت كه نفس امّاره، انسان را به گناه و معصيت وادار مىكند، و موجب مىشود انسان حقوق و خواستهاى خدا و حقوق ديگران را زير پا نهد و او را به ورطه انحطاط و فساد سوق مىدهد، «امّاره بالسوء» نام گرفته است. در كلام امام سجّاد عليهالسلام، نفس امّاره داراى ده ويژگى برجسته است كه در اين بخش به آنها پرداخته مىشود.
كليدواژه‌ها: نفس، نفس امّاره، عقل، فطرت، معصيت، گناه.
