كمال

سال بيست و سوم ـ شماره 201- شهريور 1393 (ويژه فلسفه اخلاق)

محمدسالم محسنى : دانشجوى دكترى فلسفه اسلامى جامعة المصطفى العالميه. ms.muhseni@yahoo.com

 دريافت: 22/8/92               پذيرش 1/4/93

چكيده

سعادت از دغدغه ‏هاى اساسى هر انسان بوده و از مباحث مهم دين، اخلاق، فلسفه اخلاق و انسان‏شناسى فلسفى به ‏شمار مى‏آيد و عالمان دينى و فيلسوفان اسلامى همواره به مطالعه و تحقيق در آن پرداخته‏اند. اين پژوهش، در پى بررسى چيستى سعادت از ديدگاه فلسفه‏هاى مشاء، اشراق و حكمت متعاليه است. از نگاه اين مكاتب، سعادت عبارت است از: درك كردن و رسيدن به لذت‏هايى كه براى انسان كمال محسوب مى ‏شود. اما ازآنجاكه قواى نفس انسان متعدد بوده و براى هر كدام، لذت‏هاى خاصى كمال است، سعادت نيز متكثر و داراى مراتب مختلف مى‏باشد، مانند سعادت حسى، سعادت خيالى و سعادت عقلى. برترين مراتب سعادت، همان لذت‏هاى عقلى است كه براى نفس ناطقه حاصل مى‏شود و سعادت حقيقى نيز همان است كه در بُعد نظرى با ادراك معقولات و اتصال به مجردات و در بُعد عملى با استيلاى بر بدن به دست مى‏آيد. در نهايت، مكاتب فلسفى مشاء، اشراق و حكمت متعاليه در چيستى سعادت، همسو و هم‏نظر هستند. اين پژوهش با روش تحليلى ـ توصيفى انجام شده است.

كليدواژه‏ ها: سعادت، سعادت حقيقى، لذت، الم، كمال، خير.

معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 177 ـ شهريور 1391، 55ـ78

محمود خيراللهى*

چكيده

مهم ترين اصل در حوزه معرفت و شناخت، تبيين كمال انسان است. حكمت وجودى در انسان، ژرف تر از حكمت خلقت در ساير موجودات است؛ چراكه انسان وجود جامع و فراگيرى است نسبت به آنچه در عالم ملك و ملكوت مى گذرد. انسان عصاره لوح محفوظ و صراط مستقيم بين بهشت و دوزخ است. بعد ملكوتى انسان سرّى است از اسرار الهى و ظهورى است از خلافت الهى كه به حكم مظهريت «الظاهر و الباطن»، مى تواند در عالم ملك و ملكوت، تصرف نمايد.

     اين نوشتار در پى آن است كه كمال انسان را از منظر ملّاصدرا بررسى نموده، ميزان هماهنگى ديدگاه ايشان را با قرآن كريم ارزيابى كند. با بررسى اجمالى دامنه كمال انسان، انگيزش بيشترى پيدا كرده، در كمال و سعادت خويش، گام هاى استوارترى خواهيم برداشت.

كليدواژه ها: قرآن، ملّاصدرا، نفس، عقل، كمال، نظام، آفرينش.

انسان در جست‏وجوى كمال

 ابوالقاسم بشيرى¹

چكيده

انسان موجودى است كمال‏طلب و يكى از انگيزه‏هاى اساسى وى همين گرايش به كمال است. همچنين پژوهش‏هاى انسان‏شناختى نشان مى‏دهد كه آدمى از ظرفيت‏هاى علمى و عملى گستره‏اى برخوردار است. اما سؤال اصلى اين نوشتار اين است كه شكوفايى و فعليت كدام‏يك از اين استعدادها كمال واقعى و نهايى وى را به دنبال دارد.

     هدف اصلى اين مقاله اين است كه با الهام از آموزه‏هاى وحيانى و يافته‏هاى علمى، نقطه اوج كمال انسان را تعيين كند. روش مورد استفاده در اين نوشتا، روش توصيفى ـ تحليلى است؛ يعنى در وهله نخست ظرفيت‏هاى وجودى انسان در ابعاد گوناگون مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. سپس با استفاده از آيات و روايات جايگاه انسان در نظام هستى مشخص گرديده است.

     در پايان اين نتايج به دست آمد: 1. انسان در بعد ادراكى، جاذبه‏ها و همچنين به لحاظ رفتارى نسبت به ساير مخلوقات از ظرفيت فوق‏العاده‏اى برخوردار است. 2. انسان جايگاه والايى در نظام هستى دارد. 3. نقطه اوج كمال آدمى دست‏يابى به «مقام قرب الهى» و رسيدن به مقام خليفه‏اللهى است به گونه‏اى كه مظهر اسما و صفات الهى گردد.

كليدواژه‏ها: كمال، مقام قرب، انسان، كمال نهايى.