ارزش

سیدمحمدصادق موسوی‌نسب / استادیار گروه علوم تربيتي مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    smsmn4313@gmail.com
* محمدسعید ایزدپناه / کارشناس ارشد علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره     msizad16@yahoo.com
دريافت: 29/11/98                    پذيرش: 09/05/99
چکيده
اسلام به‌عنوان دین کامل برای همة ابعاد زندگی ما برنامه دارد و هیچ‌کدام از ساحت‌های زندگی انسان خالی از ارزش‌های اسلامی نیست. تحقیقات زیادی در مورد استقراء ارزش‌های اسلامی در ساحات مختلف زندگی صورت گرفته است؛ اما مطلبی که کمتر به چشم می‌خورد، رتبه‌بندی و بیان سلسله‌‌مراتب ارزش‌هاست. از سوی دیگر، برای بیان جایگاه هر ارزش، لازم است ملاک ارزیابی و رتبه‌بندی ارزش‌ها مشخص شود تا براساس آن، ارزش‌ها در ساحات مختلف مورد مقایسه قرار بگیرند. تحقیق پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی آیات، روایات و ادلة عقلی پرداخته، تا ملاک‌هایی را بیابد که تقدم وجودی یا رتبی یک ارزش را نسبت به ارزش دیگر بیان می‌کند و در مجموع به ملاک‌های ذیل دست‌ یافته است: تقدم ارزش‌های حقوقی نسبت به ارزش‌های اخلاقی، ارزش‌های راهنما، رابطة منطقی بین بینش، گرایش و رفتار، تقدم وجودی افعال ارزشی نسبت به صفات ارزشی و برتری ارزش‌های غایی نسبت به ارزش‌های زمینه‌ساز.
کليدواژه‌ها: ارزش، ملاک رتبه‌بندی، رتبه‌بندی ارزش‌ها، ارزش‌های اسلامی.
 

سال بيست و هشتم ـ  شماره چهارم، پياپي 259 (ويژة فلسفه)

سیدمحمدمهدی نبویان / دكتري فلسفه تطبیقی مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    smm.nabavian@yahoo.com
زهیر بلندقامت‌پور / دانشجوی دكتري فلسفه تطبیقی مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    zbolandghamat@yahoo.com
دريافت: 07/09/97                    پذيرش: 26/01/98
چکيده
«فلسفة ارزش» یکی از حوزه‌های مهم در فلسفه‌های مضاف است. از مباحث مهم در «فلسفة ارزش»، بحث از معانی ارزشی، اقسام ارزش و قلمرو ارزش است. در این مقاله، معانی، اقسام و قلمروهای ارزش استقراء شده و این اقسام، با روش تحلیلی، مورد واکاوی قرار می‌گیرد. ارزش به‌معنای مطلوبیت است که از نسبت میان طالب و مطلوب حاصل می‌شود و منظور از معانی ارزشی، معانی‌ای هستند که در محمول قضایای ارزشی به‌کار می‌روند، مانند معانی خوب و بد، درست و نادرست، باید و نباید، زشت و زیبا و... . ارزش اقسامی دارد که در این نوشتار به‌ دوازده قسم از آن، همچون تقسیم ارزش به ذاتی و غیری، غایی و مقدمی، ذاتی و الهی، عقلی و شرعی، جایگزینی و غیرجایگزینی، باارزش و بی‌ارزش و ضدارزش و... اشاره شده است. قلمرو ارزش نیز هر حیطه‌ای است که ارزش در آن مطرح می‌شود که در این نوشتار به‌ پانزده قلمرو برای ارزش همچون ارزش‌های اخلاقی، حقوقی، منطقی، معرفت‌شناختی، هنری، اقتصادی و... پرداخته شده است. این مقاله سعی دارد استقراء تامی از این سه حوزه در فلسفة ارزش ارائه و آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
کلیدواژه‌ها: ارزش، معانی ارزشی، اقسام ارزش، قلمرو ارزش.
 

سال بيست و دوم ـ شماره 191 ـ آبان 1392، 11ـ26

آفرين قائمى^*
كريم خانمحمدى^**

چكيده

در طول تاريخ، هر مجتمعى داراى ارزش ها و هنجارهايى بوده اند كه همه برخاسته از بينش هاى ريشه اى (مبانى) آنهاست. بدين روى، با تبيين يا اصلاح آن مبانى مى توان بر تعميق و سعه عمل صحيح بر طبق آنها تأثيرى بسزا نهاد. اين نوشتار به اختصار بر «مبانى انسان شناختى» متمركز است. انسانى كه به دوبعدى بودن انسان، بقاى روح پس از مرگ، اختيار و تكليف، امكان تعالى انسان تا مقام خلافت الهى با كسب يقين و صبر و عمل به ارزش ها معتقد باشد، در فكر و نيت، گفتار و منش كاملاً متمايز از شخصى عمل مى كند كه اينها را قبول ندارد؛ زيرا امورى كه براى اين يكى ارزش است (مثل معنويات و ايثار)، ممكن است براى ديگرى ضدارزش به نظر برسد و بعكس (مثل تجمل و مدگرايى). در عين اينكه برخى امور فطرى (مثل نوع دوستى و كمال خواهى) نزد هر دو ارزش، و برخى (مثل ظلم، تحقير و تمسخر) نزد هر دو ضدارزش محسوب مى شوند.
     تحقيق حاضر با روش تحليلى ـ توصيفى به بررسى موضوع موردبحث پرداخته است.

كليدواژه ها: انسان شناسى، تجرّد روح، تعقل، اختيار، خلافت الهى، مسئوليت، ارزش.

معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 179 ـ آبان 1391، 105ـ116

 بابك شمشيرى*

محمد جوادى نيكو**

چكيده

ارزش شناسى، يكى از مباحث محورى فلسفه و به تبع آن، فلسفه تعليم و تربيت مى باشد. اصولاً شناخت ارزش ها، مبنايى براى فلسفه اخلاق و تربيت اخلاقى به شمار مى آيد. هريك از مكاتب فلسفى تعليم و تربيت، تبيين خاص خود را از چيستى ارزش ها و معيارهاى آن ارائه كرده اند. همين امر موجب شده كه الگوها و نظريه هاى متنوعى در حيطه تربيت اخلاقى شكل بگيرد. بر اين اساس، هدف اين پژوهش نقد و بررسى مفهوم ارزش از منظر پراگماتيسم ديويى و دلالت هاى آن در حيطه تربيت اخلاقى مى باشد. مطالعه حاضر از نوع مطالعات فلسفى است كه با رويكرد توصيفى ـ تفسيرى صورت مى گيرد. نتايج تحقيق نشان مى دهد كه از منظر ديويى، بنياد ارزش ها در فعاليت هاى فردى و اجتماعى نهفته است؛ يعنى دامنه ارزش ها تا حدى است كه به طور مستقيم و غيرمستقيم، اثرى عملى در جريان زندگى فردى و اجتماعى داشته باشند. و با ردّ ذاتى بودن ارزش ها به نسبيت گرايى در اين مورد دامن زده مى شود.

كليدواژه ها: ارزش، پراگماتيسم، برنامه درسى، روش ياددهى ـ يادگيرى، ارزشيابى.