حقوق

strict warning: Declaration of views_handler_filter_node_status::operator_form() should be compatible with views_handler_filter::operator_form(&$form, &$form_state) in D:\WebSites\nashriyat.ir\modules\views\modules\node\views_handler_filter_node_status.inc on line 14.

حقوق مخالفان سیاسی با عنایت به سیرۀ حکومتی اميرمؤمنان علی علیه السلام و بازتاب آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

قيمت مقاله الكترونيكي: 
3000تومان

* فاطمه قدرتی / استادیار گروه الهيات دانشگاه یاسوج    f.ghodrati@yu.ac.ir
مهدی سعیدی / دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج    mehdi_saeedi@ut.ac.ir
دريافت: 29/10/99                    پذيرش: 10/02/1400
چکيده
یکی از وظایف حاکمان جامعه اسلامی برخورد و موضع‌گیری مناسب در قبال مخالفان سیاسی است. دوران کوتاه حکومت اميرمؤمنان علی علیه السلام به خاطر شرایط خاص حاکم بر جامعه آن روز، سرشار از مشکلات و مسائلی بود که مخالفان سیاسی آن حضرت، صحنه‌گردان اصلی آن بودند؛ به‌گونه‌اي‌که بخش اعظم خلافت ایشان، به ‌مواجهه با این گروه‌ها اختصاص داشت. هدف این نوشتار ارائۀ الگویی منطبق بر سبک برخورد امام علیه السلام با آنان در موقعیت‌های مختلف بوده که ضمن احترام و به رسمیت شناختن حقوق مخالفان و رعایت اصول مهم حکومت‌داری همواره سعی در هدایت و بازگرداندن آنان به آغوش جامعه داشته‌اند. در این پژوهش سعی شده با بررسی توصیفی و تحلیل محتوای مضمونیِ منابع مهم تاریخی و به‌طور خاص، سیره عملی امام علیه السلام، از دیدگاه حقوقی به مسئله نگریسته شود و مخالفت سیاسی، اختلاف عقیده و انتقاد از آیین حکومت داری به‌عنوان یک حق در نظر گرفته شود؛ نه اینکه جرم تلقی گردد. ضمن اینکه حقوق مخالفان سیاسی در قانون اساسی ایران و اکثر کشورها به رسمیت شناخته‌ شده است.
كليدواژه‌ها: مخالفان سیاسی، سیره حکومتی، حقوق، اميرمؤمنان علی علیه السلام، قانون اساسی.
 

سال انتشار: 
1400
شماره مجله: 
283
شماره صفحه: 
11
صفحه شروع مقاله: 
11
صفحه پایان مقاله: 
23

بررسى اقسام قانون و نقش آن در تحديد قدرت سياسى در انديشه توماس آكوئيناس

معرفت سال بيستم ـ شماره 169 ـ دى 1390، 61ـ76

هادى معصومى‏زارع*

چكيده

سن توماس آكوئيناس از جمله متكلمانى است كه توجه شايانى به مقوله نظام‏سازى سياسى داشته است. از مهم‏ترين مظاهر اين توجه، مطالب ارزشمندى است كه از وى در خصوص مباحث حقوقى برجاى مانده است. موضوع «اقسام قانون و بررسى دايره قانون‏گذارى حاكمان» يكى از مهم‏ترين آنها به شمار مى‏آيد. پرسش اساسى اين است كه قانون چيست و اقسام آن كدام است؟ همچنين جايگاه هر قانون و رابطه آن با ديگر قوانين به چه صورت است؟ وى ابتدا قانون را به چهار قسمت (قانون ازلى، قانون طبيعى، قانون بشرى، و قانون يزدانى) تقسيم كرده و ضمن آن، به واكاوى رابطه برخى از اين قوانين با يكديگر و نيز دايره صلاحيت قانونگذار بشرى در امر تقنين و نيز تأثير قانون در محدودسازى حوزه قدرت سياسى مى‏پردازد. بررسى موشكافانه اين موضوع در هندسه فكر سياسى آكوئيناس، به فهم دقيق‏تر الهيات سياسى مسيحيت قرون وسطا و نيز تأثيرپذيرى وى از فيلسوفان مسلمانى همچون فارابى و ابن‏سينا مى‏انجامد.

كليدواژه‏ها: حقوق، قانون، مسيحيت، مصلحت عمومى، قانونگذار، تحديد قدرت.

سال انتشار: 
20
شماره مجله: 
169
شماره صفحه: 
61

نقش حقوق در كارآمدى خانواده از ديدگاه اسلام

سال نوزدهم ـ شماره 154 ـ مهر 1389، 69ـ82

محمّدمهدى صفورايى پاريزى1

 

چكيده

پژوهش حاضر با هدف شناسايى حقوق اعضاى خانواده بر اساس منابع دين اسلام و نقش و تأثير آنها در كارآمدى خانواده انجام شده است. بدين منظور، با استفاده از روش توصيفى ـ تحليلى، آيات و روايات مربوط به خانواده استخراج و ارائه گرديده‏اند.

نتايج پژوهش نشان مى‏دهد كه منابع دينى براى هريك از اعضاى خانواده (زن، شوهر، فرزند، پدر و مادر)، حقوقى را وضع، و در مقابل اين حقوق، وظايفى نيز براى طرف مقابل معين كرده است. بر اساس منابع دينى، رعايت حق و انجام وظيفه در كنار هم است كه تأمين‏كننده كارآمدى خانواده مى‏باشد.

 

كليدواژه‏ها: خانواده، حقوق، كارآمدى، فرزند، زن، شوهر، والدين، اسلام.

سال انتشار: 
19
شماره مجله: 
154
شماره صفحه: 
69

سرپرستي خانواده

سرپرستي خانواده

با نگاه به آيه 34 سوره نساء

محمّدعلي مروي
(دانش‌آموخته حوزه علميه و دانشجوي كارشناسي ارشد معارف قرآن)

چكيده

مسئله «سرپرستي خانواده» از جمله مباحث مهمي است كه در همه نظام‌هاي حقوقي، از جمله نظام حقوقي اسلام مورد توجه قرار گرفته و آياتي از قرآن درباره آن نازل شده است. از ديدگاه صاحب‌نظران مسلمان در حقوق خانواده، رياست مرد بر خانواده پذيرفته شده است، اما در محدوده اين رياست و نيز در شرايط آن و در علل انتخاب مرد به عنوان رئيس خانواده اتفاق‌نظر وجود ندارد. اين مقاله با نگاهي به آيات قرآن، درصدد تبيين معنا و مفهوم اين رياست و نيز بيان محدوده آن است. به نظر نگارنده، مراد از «قوّاميت مردان بر زنان» در آيه 34 سوره نساء، مسئول بودن و سرپرستي ايشان نسبت به زنان در چارچوب مسائل خانواده است.

كليدواژه‌ها: قوّاميت، سرپرستي، حقوق، سلطه، زنان، مردان، خانواده.

سال انتشار: 
16
شماره مجله: 
122
شماره صفحه: 
99

بررسى شرايط و محدوديت‌هاى حق كار زنان از منظر فقه و حقوق

بررسى شرايط و محدوديت‌هاى حق كار زنان از منظر فقه و حقوق

قاسمعلى صداقت
(دانش‌آموخته حوزه علميه و كارشناس ارشد حقوق عمومى)

چكيده

«حق كار زنان» پس از انقلاب صنعتى و پيدايش كارخانه‌هاى نوين صنعتى، در صدر مباحث سياسى و اجتماعى قرار گرفت و نگرش‌هاى متفاوتى نسبت به اين موضوع پديدار گشت. از يك‌سو، تأكيد افراطى مكتب ليبرال ـ سرمايه‌دارى و جنبش فمينيستى بر حقوق زنان ـ از جمله حق كار آنان بدون توجه به ديگر زواياى مسئله ـ يكى از مؤلّفه‌هاى مهم از هم‌پاشيدگى نهاد خانواده و خدشه‌دار كردن كرامت و حيثيت زن در غرب گرديد، و از سوى ديگر، در شرق و برخى جوامع اسلامى، ب تأثيرپذيرى از عرف و آداب و رسوم نادرست و مغاير با عقل و شرع، در حق زنان اجحاف رواداشته شد. اين همه در حالى است كه حاكميت هنجارهاى حقوقى و اخلاقى اسلام از جمله در زمينه اشتغال زنان، مى‌تواند نهاد خانواده و كرامت زنان ر حفظ نمايد.

در اين نوشتار، سعى شده است مستندات فقهى ـ حقوقى جواز، شرايط و محدوديت‌هاى اشتغال زنان و نگرش كلى اسلام در اين‌باره مورد بررسى قرار گيرد. اصل جواز اشتغال زنان مورد تأكيد كتاب، سنّت و عقل است، اما در كنار آن، اذن شوهر به عنوان سرپرست خانواده، رعايت شرايط عمومى حضور زن در جامعه و رعايت كرامت زن، حيثيات زن و شوهر و مصالح خانواده از اهمّ شرايط جواز اشتغال زنان است. نگرش كلى اسلام آن است كه زنان به مشاغلى روى آورند كه متناسب با وضعيت روحى و جسمى‌شان باشد.

كليدواژه‌ها: فقه، حقوق، اشتغال، حق كار، خانواده، زنان، محدوديت، هنجارهاى اسلامى، جواز و ضوابط اشتغال زنان، مصالح خانواده.

سال انتشار: 
16
شماره مجله: 
118
شماره صفحه: 
97

تكاليف شرعى; توهين يا تكريم؟

تكاليف شرعى; توهين يا تكريم؟

محمّدتقى سبحانى نيا

(دانشجوى دكترى مدرسى معارف اسلامى)

چكيده

برخى مكاتب بشرى همچون اديان آسمانى مكلف بودن انسان را مى پذيرند. اما دوران معاصر، دوران رشد مكاتب جديدى است كه بر مبناى انسان محورى شكل گرفته است; مكاتبى كه غالباً حق محورى را بر تكليف محورى ترجيح داده و انسان را به سوى آشنايى با حقوق خود و مطالبه آن فرا مى خوانند، خدامحورى و تكليف مدارى را مربوط به انسان هاى پيشين و قرن هاى گذشته قلمداد مى كنند! برخى از انديشمندان معاصر، تكليف مدارى و خدامحورى را با كرامت انسان در تعارض مى بينند و بر اين باورند كه انسان آزاد آفريده شده است و تكليف، متعرض آزادى او مى شود و كرامتش را به مخاطره مى اندازد! اين تفكر كه از انسان گرايى افراطى ناشى مى شود، در مقابل ديدگاه خداباوران، كه تكاليف الهى را حكيمانه مى دانند، قرار دارد.

اين مقاله در صدد تبيين نقطه نظرات دو ديدگاه مزبور و بيان اين نكته است كه بر خلاف ديدگاه نخست، تكاليف الهى نه تنها هيچ گونه تنافى و تعارضى با كرامت انسان ندارد، بلكه نشان ارجمندى و تكريم او توسط خداوند است و مكلف ندانستن انسان مفهومى جز توهين به انسان و تضييع كرامت او نخواهد داشت.

كليدواژه ها: حق، تكليف، انسان محورى، حق محورى، تكليف محورى، انسان گرايى، خدامحورى، آزادى، كرامت، حقوق.

سال انتشار: 
16
شماره مجله: 
113
شماره صفحه: 
127
محتوای تغذیه