روايات

سال سي‌ام، شماره يازدهم، پياپي 290، بهمن 1400، ص 11ـ24

نوع مقاله: ترويجي

مهدي حسن‌زاده / دانش‌پژوه کارشناسي ارشد علوم سياسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    mhdmhd1372@gmail.com
دريافت: 02/03/1400                    پذيرش: 21/06/1400

سال بيست و چهارم ـ شماره 212 (ويژه جامعه ‏شناسى)

طاهره عطوفى كاشانى / كارشناس ارشد جامعه شناسى دانشگاه باقرالعلوم عليه السلام                   tak347@gmail.com

مريم حسن پور / كارشناس ارشد فلسفه و كلام اسلامى دانشگاه علّامه طباطبايى                   m.hasanpour1364@yahoo.com

دريافت: 26/4/93               پذيرش: 11/11/93

چكيده

اين مقاله با هدف مقايسه گروه هاى اجتماعى از دو منظر قرآنى ـ روايى و جامعه شناسى با روش توصيفى ـ تحليلى بررسى شده است. ازآنجاكه يك جامعه براى وصول به آرمان خود، نيازمند بخش هاى تفكيك شده در درون خويش است، گروه هاى اجتماعى متعدد شكل مى گيرند تا هريك، به انجام بخشى از اهداف جامعه و در نتيجه به حفظ و تقويت همبستگى اجتماعى مدد رسانند.در اين دو ديدگاه گروه هاى اجتماعى، به لحاظ مبنايى با يكديگر متباين هستند. گروه هاى اجتماعى قرآنى در تشكيل و دوام، به اصل وحدت وجودى در عين كثرت توجه كرده، و خداوند در رأس امور و نيز مبناى تحركات و از الزامات لاينفك اصولى مى باشد، اما در ديدگاه جامعه شناختى اين اصل هيچ محلى از اعراب ندارد و تنها موتور محرك گروه ها، اهداف و ارزش هاى اين جهانى است و به اين خاطر، دوام آن محدود به زمان بهره بردارى از گروه هاى اجتماعى است. براى رسيدن به اين يافته ها اين تحقيق به تعريف گروه، مصاديق و ويژگى هاى گروه هاى اجتماعى از اين دو نگاه مى پردازد.

كليدواژه ها: گروه، عشيره، گروه هاى اجتماعى، قرآن، روايات، جامعه شناسى.

سال بيست و سوم ـ شماره 197 (ويژه علوم قرآنى)

حميد وحيديان اردكان : كارشناس ارشد تفسير و علوم قرآن مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس‏سره. hvahidian@gmail.com
محمود رجبى : استاد مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس‏سره.  rajabi@iki.ac.ir

دريافت: 23/2/92               پذيرش: 16/1/93
چكيده
خانواده و استحكام آن و برقرارى سازگاى ميان همسران، از مسائل مورد اهتمام قرآن كريم است. از سوى ديگر، استحكام خانواده آثار مهم فردى و اجتماعى بر زندگى همسران و همچنين در اجتماع دارد. اين مقاله در پى شناخت عوامل رفتارى سازگارى همسران از منظر قرآن است. روش گردآورى مطالب، فيش‏بردارى و مطالعه روايات تفسيرى است و پردازش مطالب به‏صورت تحليلى است.
 بررسى آيات قرآن كريم نشان مى‏دهد عوامل رفتارى سازگارى همسران عبارتند از: رعايت ضوابط دينى، توكل بر خدا، رعايت حريم عفاف، زمينه‏ سازى براى بهره‏مندى از توفيق الهى، فرمان‏بردارى عاشقانه از خدا، صبر، پايبندى به حقوق همسر، رعايت ارزش‏هاى اجتماعى در رفتار، رعايت حقوق شوهر در غياب وى.

كليدواژه ها: سازگارى، همسران، رفتارى، قرآن، روايات.
 

سال بيست و دوم ـ شماره 195 ـ اسفند 1392، 27ـ41

سيدجمال الدين موسوى*
محمدتقى شاكر اشتيجه **

چكيده
«لطف»، به عنوان يكى از قاعده هاى مهم و تأثيرگذار در علم كلام، عبارت است از هر آنچه كه مكلف با آن، به انجام فعلِ طاعت نزديك، و از معصيت دور گردد و در اصلِ توان مكلف بر انجام فعل، دخيل نبوده و به حد اجبار نرسد. معتزله از طرف داران اين قاعده هستند و اكثر آنان فعل لطف را بر خداوند واجب مى دانند. اشاعره در مقابل، منكر اين قاعده هستند و اساسا چيزى را بر خداوند واجب ندانسته و به تبع، لطف را نيز بر خداوند واجب نمى دانند. اكثر علماى اماميه، قايل به وجوب لطف بر خداوند هستند و مسائلى مانند وجوب نبوت و وجوب وجود امام معصوم در هر عصر و زمان را با آن اثبات مى كنند. كاربرد اين قاعده در علم كلام گسترده بوده و كسانى كه قايل به وجوب لطف هستند، وجوب تكليف شرعى، حسن آلام ابتدايى، وجوب وعده و وعيد، وجوب عصمت انبيا، وجوب بعثت انبيا و وجوب نصب امام را با اين قاعده اثبات مى كنند. آيات فراوانى از قرآن وجود دارد كه به غايات و مبادى لطف اشاره دارد، اما اكثر آنها دلالت بر وجوب لطف بر خداوند ندارد. روايات فراوانى در باب بعثت انبيا و خالى نبودن زمين از حجت خدا وجود دارد كه دلالت بر لطف بودن اين افعال از جانب خداى متعال مى كند، اما دلالت بر وجوب اين افعال و وجوب هرگونه لطف به گونه عام از جانب خداوند متعال ندارد. روش پژوهش تحليلى ـ توصيفى مى باشد.

كليدواژه ها: قاعده، لطف، وجوب، آيات، روايات.

*  كارشناس ارشد علوم حديث گرايش كلام. sjm900979@yahoo.com
**  دانشجوى دكترى كلام اماميه دانشگاه قرآن و حديث.    14mt.shaker@gmail.com     
دريافت: 25/8/91               پذيرش: 11/12/92