سياست

ماهنامه علمى ـ ترويجى در زمينه علوم انسانى شهريور 1396

عبدالرضا ضرابى / استاديار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره zarabi@qabas.net

دريافت: 11/2/96               پذيرش: 30/5/96

چكيده

هر جامعه اى متشكل از نهادهايى است كه بر اساس وظايف و كاركردهاى خود، نقش خاصى در مديريت وحركت جامعه به سوى رشد و توسعه ايفا مى كنند. اين كاركردها در حوزه هاى مختلف سياسى، اجتماعى،اقتصادى، و فرهنگى رخ مى دهد. نهادهاى اجتماعى زمانى مى توانند نقش واقعى خود را به درستى ايفا كنندكه با توجه به كاركردها و وظايف نهادهاى خود، در يك نگرش سيستمى و در ارتباط و تعامل با يكديگرعمل كنند. اين پژوهش به روش تحليلى ـ توصيفى درصدد تبيين اجمالى كاركردها و وظايف هريك از ايننهادهاى اجتماعى به طور مستقل، نقش آنها را در تعامل با يكديگر براى تحقق جامعه دينى مورد تحليلقرار داده است. روشن است اگر جامعه اى به دنبال تحقق اهداف متعالى دينى و الهى بود، سياست ها وبرنامه هاى كلان و خرد  آن بايد به گونه اى تنظيم و تدوين شوند كه با تربيت دينى افراد جامعه، به سوى تشكيل يك جامعه ولايى و توحيدى گام برداشته، به هدف نهايى جامعه دينى، يعنى قرب و رضوان الهى خود را نزديك نمايد. نتايج پژوهش نشان مى دهد كه هرچند هريك از نهادها بر اساس وظايف و كاركردهاىخود، بخشى از وظايف جامعه را به عهده گرفته و انجام مى دهند، اما زمانى جامعه در مسير صحيح تحقق اهداف خود قرار خواهد گرفت و از آسيب هاى درونى و بيرونى مصون خواهد ماند كه نهادها با يكديگرتعامل و همكارى داشته و با هماهنگى امور جامعه را پيش ببرند.

كليدواژه ها: نهاد، سيستم، خانواده، حكومت، سياست، اقتصاد، آموزش و پرورش، تعامل نهادها.

سال بيست و چهارم ـ شماره 210 (ويژه فلسفه اخلاق)

رحيم دهقان سيمكانى / دانشجوى دكترى دين پژوهى دانشگاه اديان و مذاهب.         r.dehghan88@yahoo.com                   

دريافت: 7/8/93               پذيرش: 29/1/94

چكيده

بررسى هم سخنى ها و شباهت هاى دو جريان فكرى اموى و ماكياولى در حوزه اخلاق و سياست، مسئله اصلى اين پژوهش است. هدف عمده از بررسى اين موضوع، اثبات اين مطلب است كه اصول سياست اموى، ارتباطى با سياست اصيل اسلامى نداشته و بسان سياست ماكياوليستى، مخالف رهيافت اسلام در حوزه اخلاق و سياست است. بنى اميه و به طور خاص معاويه، با اتخاذ اصولى همچون ارعاب به وسيله قتل و غارت، وعده و وعيدهاى فريبنده، دروغ بستن به صالحان، و ملعبه شمردن اصول اخلاقى، در سياست مسيرى را پيموده اند كه بعدها نيكولو ماكياولى (1469ـ1527) آن را تئوريزه كرده است. اين مقاله تلاش مى كند تا با نظر به جايگاه اخلاق در سياست در رويكرد ماكياوليستى، رفتار و رويكرد بنى اميه نسبت به اين مسئله را مورد بررسى و نقد قرار دهد. روش مقاله در مراجعه به آراء ماكياولى و عملكرد بنى اميه، استنادى، و در تبيين محتوا توصيفى ـ تحليلى خواهد بود.

كليدواژه ها: ماكياوليسم، بنى اميه، معاويه، اخلاق، سياست، حكومت، قدرت.

رابطه دين و دولت در انديشه كانت؛ نقد و بررسى

مهدى قربانى¹

بحث از رابطه دين و دولت يكى از مهم‏ترين مباحث عصر مدرنيته مى‏باشد كه نتيجه آن نقش مهمى در تحولات سياسى اين دوره داشته است. اين مقاله با رويكرد تحليلى و اسنادى به بررسى اين موضوع در انديشه كانت مى‏پردازد.

     كانت دين را داراى دو قسم ظاهرى و باطنى مى‏داند و نتيجه مى‏گيرد كه فقط يك دين حقيقى وجود دارد و آن هم دين باطنى است. در دستگاه فلسفى ايشان، دين عقلانى و سياست به گونه‏اى به هم تنيده شده‏اند كه جداسازى آنها مستلزم به هم ريختن دستگاه فلسفى اوست؛ زيرا از ويژگى اين دين كليت و استثناناپذيرى آن مى‏باشد، اما مشكل در اينجاست كه چنين دينى محصول عقل بشر است، نه وحى الهى. كانت معتقد است كه نهاد دين و سياست مستقل از هم هستند؛ زيرا نهاد دين سخنگوى دين تاريخى است كه بى‏نصيب از حقيقت مى‏باشد.

كليدواژه‏ها: دين، دولت، سياست، اخلاق، اخلاق خالص.

روحانيت شيعه و كاركردهاي آن

در انديشه امام خميني (قدس ‏سره)

محمّد عبّاسي¹

چكيده

يافته‏هاي عملي نشان مي‏دهد كه اصلي‏ترين مانع بر سر منافع استعمارگران در جوامع اسلامي، اسلام و باورهاي ديني مردم و روحانيت اصيل است. از اين‏رو، آنان حمله به اسلام و روحانيت را با دو هدف تعقيب كردند: اول تخفيف، استهزا كاهش شأن و منزلت روحانيت نزد مردم، به گونه‏اي كه هرگونه حمايت مردمي را از آنان سلب نمايند. دوم آنكه، به خود روحانيان بباورانند كه دين، از سياست و امور اجتماعي جداست و بدين‏سان انگيزه آنان را براي حركت و اصلاح امور اجتماعي سلب كنند. اين هدف با ترويج انديشه جدايي دين از سياست (سكولاريسم) دنبال شد. هرچند دشمنان تبليغ مي‏كنند كه دين و شريعت از سياست و اداره امور جامعه جداست، ولي با اين حال، در همه مقاطع، نقش علما و روحانيان نقشي مهم و تأثيرگذار بوده است.

     در اين تحقيق، تلاش شده است تا روشن شود كه آيا دخالت در سياست و جامعه از روحانيت مورد انتظار است يا روحانيت بايد به امور فردي و روابط بين انسان و خالق بپردازد؟ حضرت امام قدس‏سره به پيوند عميق سياست و ديانت معتقد بودند و با انديشه جدايي دين از سياست به شدت مخالفت مي‏كردند. اين موضوع با استفاده از ديدگاه‏ها و انديشه‏هاي ايشان، مورد بررسي و بحث قرار گرفته است.

كليدواژه ‏ها: روحانيت، دين، سياست، جامعه، كاركرد، امام خميني قدس‏ سره.