سال نوزدهم ـ شماره 158 ـ بهمن 1389، 55ـ72
حسين قاسمى1-
چكيده
«قسمت» يا همان «سرنوشت»، از معضلات اعتقادى عموم افراد است كه با ظاهرى جذاب، جبر و سلب اختيار را تداعى مىكند. اين فكر كه همه كارها به دست خداست، هرچند حق است، اما عموم افراد به سبب تحليل نادرست، اين نتيجه را مىگيرند كه انسان هيچ تأثيرى در سرنوشت خود ندارد.
هدف اين پژوهش آن است كه با تحليل درست و ارائه معناى صحيح از «قسمت»، به حل اين مسئله بپردازد و رابطه اراده الهى و اختيار انسان را روشن سازد. با روش مطالعه متون دينى و استدلال عقلى و تحليل آنها به اين نتيجه مىرسيم كه تقدير انسان به اعمال خودش بستگى دارد و خداوند چيزى را مقدّر مىكند كه انسان انتخاب كرده است.
بنابراين، معناى صحيح «قسمت» اين نيست كه همه امور به انسان تفويض شده و خداوند كارى به كار انسان ندارد، بلكه معناى دقيق آن اين است كه فيض را خداوند هميشه به همه مىدهد، ولى خود انسان است كه ظرفيت و قابليت خود را تغيير مىدهد و كم يا زياد مىكند.
كليدواژهها: قسمت، قضا، قدر، جبر، اختيار، سرنوشت.
آفرين قائمى*