فرح رامين / دانشيار دانشگاه قم    f.ramin@qom.ac.ir

فاطمه اكبرزاده نجار / كارشناس ارشد فلسفه و كلام اسلامي دانشگاه قم        F.akbarzadeh7070@gmail.com
دريافت: 02/04/97                    پذيرش: 28/09/97
چكيده
این مقاله به روش توصيفي ـ تحليلي با بازکاوی مفهوم تربیت آغاز شده و با اشاره‌ای گذرا به برخی روش‌های تربیتی، بیان می‌دارد که گرچه اتخاذ روش تربیتی مناسب در گرو شناخت استعدادها و روحیه‌های مختلف متربیان است؛ اما یکی از مؤثرترین روش‌ها در تربیت، روش محبت و مهرورزی است. از منظر امام خميني ره هستی به رحمت و محبت وجود یافته و وجود مظهر رحمت حق است.    
محبت و مهرورزی قوای خفته انسان را بیدار و نیروهای مهارشده را آزاد می‌گرداند، نفس انسان را تکمیل و موجب شکوفایی استعدادهای آدمی می‌گردد. ازاین‌رو، امام راحل بر این باور است که هدایت بدون محبت تمام نیست و مهرورزی به موجودات و هدایت آنان از لوازم محبت الهی است. در شاکلة تربیتی امام راحل محبت به‌گونه‌های مختلف در گفتار و کردار ایشان به منصة ظهور می‌رسد. راز تربیت امام راحل در انس و صمیمیت با متربی نهفته و ذکر جلوه‌ها و نمونه‌های این محبت و انس در زندگی ایشان، رسالت این نوشتار است.
کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره، تربیت، محبت، انس، تکافل.

آيت‏ اللّه علّامه محمدتقى مصباح :

اين مقاله قلمى‏ شده درس اخلاق علّامه مصباح براى طلاب علوم دينى در دفتر مقام معظم رهبرى در قم مى‏ باشد.

چكيده
اين متن شرحى است بر دعاى امام سجاد عليه‏السلام پيرامون آثار ذكر خدا. قلب و روح انسان مركز عواطف و احساسات است، از جمله اين احساسات، محبت است. آنچه با طبع انسان سازگار هست، معمولاً انسان به آنها وابستگى و دلبستگى دارد. اين محبت داراى سلسله‏مراتب طولى است. عالى‏ترين مرتبه آن «وله» و «هيام» است. «وله» حيرت از شدت محبت است و «هيام» مرتبه‏اى است كه فرد از شدت عشق و محبت ديوانه و سرگشته كوى معشوق مى‏گردد و همه توجهات او معطوف معشوق و همه هستى خود را فراموش مى‏كند. مظهر تام عشق به خدا، حضرت ابراهيم عليه‏السلام است. مرتبه نازل‏تر چنين حالتى در ارتباط با دعا، خدا و ائمّه اطهار عليهم‏السلام محقق مى‏شود. برخى چنان عشقى به امام حسين عليه‏السلام و اميرمؤمنان على عليه‏السلام دارند كه حاضرند همه هستى خود را تقديم ايشان كنند.

كليدواژه‏ها: عشق، محبت، وله، هيام، آرامش، ذكر خدا.

سال بيست و سوم ـ شماره 197 (ويژه علوم قرآنى)

آيت‏اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

در مناجات عارفين، امام سجاد عليه‏السلام به بحث معرفت و محبت الهى مى‏پردازند. هرچه محبت الهى انسان نسبت به خدا بيشتر باشد، معرفت او افزايش مى‏يابد. اما توجه به دنيا، از همت، محبت و معرفت الهى انسان مى‏كاهد؛ زيرا ظلمت و حجاب‏هاى دنيا مانع مى‏شود از اينكه انسان حقايق عالم را درك كند. امام عليه‏السلام از خداى متعال درخواست مى‏كنند كه ايشان را در زمره كسانى قرار دهد كه ظلمت، ريب و شبهه از دل و عقايدشان برداشته شود.

     شرح صدر نوعى انبساط و گشادگى دل است كه موجب مى‏شود انسان نشاط فراوان و آمادگى براى كار، تفكر، عبادت و محبت را به دست آورده و اين امر خود موجبات تقرب انسان به خداى متعال مى‏شود. در پرتوى تقرب الهى، انسان مى‏تواند خداگونه شود و معرفت و محبت الهى كسب نمايد.

كليدواژه ‏ها: شرح صدر، محبت، معرفت الهى، رضوان، تجليات الهى.

معرفت سال بيست و دوم ـ شماره 187 ـ تير 1392، 91ـ107

صديقه سالار¹

چكيده

واژه «محبت» و مفهوم آن، در فرهنگ قرآن كريم جايگاه ويژه دارد. اين نوشتار درصدد است تا از طريق بررسى تعامل معنايى واژه محبت با برخى از واژگان نظير مودت، ولايت، عبادت، رحمت، حنان، رأفت و شفقت و تقابل معنايى آن با برخى ديگر، نظير كراهت، بغض و عداوت، و همچنين از طريق بررسى برخى ديگر از عناصر زبانى قرآن مانند اراده و اختيار، فطرت، معرفت، تقوا، كه به گونه اى با مفهوم محبت در كاربردهاى قرآنى ارتباط پيدا مى كند، چگونگى روابط مفهومى محبت را با ديگر واژگان همسان و غيرهمسان در حوزه زبان قرآن تبيين و آشكار نمايد. محبت، به معناى ميل طبع همراه با حكمت و نزديكى بين دو چيز است كه اطاعت و وابستگى به محبوب را نتيجه دهد؛ بعد معنوى يك پيوند و برطرف كننده نياز نفسانى انسان و همچنين كشش ذاتى براى رسيدن به نوعى كمال است. از سوى ديگر، محبت نقطه اتصال مفاهيم شاخص قرآنى همچون ايمان، اختيار و اطاعت و دورى از گناه است. اين نوشتار نشان مى دهد كه نقش محبت در فرهنگ قرآنى نقشى اساسى است؛ زيرا نقطه اتصال بسيارى مفاهيم قرآنى محبت، حب و محبوب است.

كليدواژه ها: محبت، مودت، كراهت، ولايت، فطرت، اطاعت، تقوا.