سال بيست و پنجم ـ شماره 225 (ويژه كلام)

سيدمحمدحسن صالح / دانشجوى دكترى اديان و عرفان مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس‏ سره                      m.hasansaleh2010@gmail.com

دريافت: 22/7/94               پذيرش: 15/4/95

چكيده

ولايت تكوينى از مهم‏ ترين شئون اهل‏ بيت عليهم‏ السلام به‏ شمار مى‏ رود. برخى از معاصران توانايى مخلوقات برتصرف در امور تكوينى را منكر شده و آن را مستلزم غلو و خروج از دايره توحيد برشمرده‏ اند. در مقابل،گروه قابل‏ توجهى از انديشمندان آن را پذيرفته و مستلزم محذور شرك و غلو نمى‏ دانند. همچنين گروهى اينولايت را حداقلى و برخى آن را حداكثرى و به معناى تدبير كل عالم تفسير كرده‏ اند. در اين مقاله با روشتوصيفى ـ تحليلى و گردآورى كتابخانه‏ اى، ضمن ذكر دلايل هر كدام از اقوال سه‏ گانه مذكور، به بررسى و نقدآنها پرداخته شده است. مقاله معتقد است: شأن ولايت تكوينى به معناى تصرف فى‏ الجمله در جهان هستى،واقعيتى است كه در راستاى توحيد افعالى قابل تفسير و پذيرش مى‏ باشد و از طرق متعدد نقلى به اثباترسيده است. با اين حال، فراتر از مقام ثبوت و امكان، حداكثرى بودن اين تصرف به اين معنا كه اهل‏ بيتمتصدى خلق و رزق عالم هستى باشند به اثبات نرسيده است.

كليدواژه‏ ها: ولايت، ولايت تكوينى، ولايت كليه، توحيد افعالى، تفويض، غلو.

آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

سعادت حقيقى انسان در گرو ايمان و عمل صالح است. اگر انسان ايمان داشته باشد، اعمالش پذيرفته مى شود، در غير اين صورت، از سعادت اخروى محروم خواهد بود.

     دلبستگى به زندگى دنيايى موجب مى شود كه انسان نعمت هاى خدا را محدود به نعمت هاى مادى ببيند. ازاين رو، وقتى به نعمتى مى رسد مى پندارد خدا به او عنايت كرده، اما وقتى از آن محروم مى شود، مى پندارد كه مورد بى مهرى خدا قرار گرفته است. اين در حالى است كه نعمت هاى معنوى ازجمله ايمان به ولايت و معرفت و محبت، نعمت هاى اصلى خداى متعال هستند و با نعمت هاى مادى قابل قياس نيستند. در روايات، حرمت مؤمن از حرمت كعبه، بلكه بسى بيشتر شمرده شده است. همچنين سركشى از مؤمن و عيادت آنان اجر و قرب فراوانى دارد.

كليدواژه ها: سعادت، مؤمن، ايمان، ولايت، كفر، شقاوت.

سال بيست و سوم ـ شماره 196 ـ فروردين 1393، 51ـ61

زهرا رضايى^*
سهراب مروتى^**
سهيلا همتى مامو^***

چكيده
امامت و ولايت در اسلام، از پايه هاى اصلى اعتقاد و زيربناى زندگى سياسى، اجتماعى و فرهنگى به شمار مى آيد. اما ولايت در باور شيعه از جايگاهى خاص و رفيع برخوردار است تا جايى كه از نماز، روزه، حج، و جهاد نيز برتر و بالاتر است. رويكرد حضرت زهرا عليهاالسلام، به عنوان اولين حامى و مدافع ولايت بر حق الهى و آغازگر دفاع از حريم ولايت، تعيين كننده محور ارزش هاى اجتماعى و سياسى در حركت تاريخى اسلام است. رويكرد ايشان در دفاع از حريم ولايت پس از رحلت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله تا زمان شهادتشان، از فرازهاى مهم تاريخ اسلام به شمار مى رود. در اين زمان است كه فاطمه عليهاالسلام همچون سياستمدارى بزرگ در دفاع از ولايت «دانشگاه سياسى» خود را مى گشايد و در مكتبى كه عمرش كمتر از صد روز بود، ضمن نشر «فرهنگ سياسى» خود، مشعل هدايت را فراروى حقيقت مداران قرار مى دهد. ازاين رو، پژوهش حاضر مى كوشد ضمن تبيين آن موقعيت حساس، با استناد به شواهد و قراين تاريخى و نگاه توصيفى ـ تحليلى، چگونگى دفاع از حريم ولايت را به تصوير كشانده و در پايان، سيره نظرى و عملى آن حضرت را در اين كشمكش سياسى، كه هدفش قرار دادن حاكميت بر محور حق و عدل بود، روشن نمايد.

كليدواژه ها: حضرت زهرا عليهاالسلام، حضرت على عليه السلام، ولايت، دفاع، خطبه.

*      كارشناس ارشد علوم قرآن و حديث دانشگاه ايلام. zahrarezay72@yahoo.com
**    دانشيار دانشگاه ايلام. sohrab_morovati@yahoo.com
***  كارشناس ارشد علوم قرآن و حديث دانشگاه ايلام.
دريافت: 10/2/92               پذيرش: 21/12/92