پوزيتيويسم

معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 175 ـ تير 1391، 11ـ30

چكيده

پيش فرض هاى علم، هم در ساختار درونى و هم در ساختار بيرونى علم تأثيرگذارند. بر اين اساس، پيش فرض هاى متفاوت به توليد علومى كه هم از لحاظ شكل و هم از حيث محتوا متفاوتند منجر مى شود. چون پيش فرض ها با مسائل درون علم رابطه منطقى دارند، محتواى درونى يك علم با تغيير پيش فرض هاى آن تغيير مى كند و اين تغيير تنها در سطح بيرونى و صورت بندى علم باقى نمى ماند. بررسى پيش فرض هاى علم، به ما اين امكان را مى دهد كه مبانى هستى شناختى و معرفت شناختى يك علم را به حوزه مسائل و نظريه هاى آن مربوط كرده، در صورت ناهماهنگى بين آنها به نقد روش شناختى آن بپردازيم. از ديدگاه پوزيتيويسم، ذهن، لوح سفيد است، تجربه مرحله ابتدايى استقراء است و قاعده مندى طبيعت پيش فرض انگاشته مى شود. پوزيتيويسم همچنين هر نوع بديهى را انكار مى كند و معيار تفكيك در علوم را روش مى داند. حال آنكه از ديدگاه ملّاصدرا، احساس در فرايند علم طبيعى شرط لازم است نه كافى. ملّاصدرا، تجربه را نوعى از برهان دانسته و پاى تجربه را در قانون علّيت مستحكم مى كند و در تفكيك علوم بيشتر بر موضوع تأكيد دارد. در اين مقاله از روش توصيفى ـ تحليلى استفاده شده است.

كليدواژه‏‌ها: علم، معرفت، پيش‏فرض، ملّاصدرا، پوزيتيويسم.