مبانى

سال بيست و چهارم ـ شماره 217 (ويژه كلام)

مهدى قاسمى فيروزآبادى / دانش پژوه دكترى كلام مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمينى قدس سره               mahdiqasemi@chmail.ir

دريافت: 19/6/93               پذيرش: 13/5/94

چكيده

عفو و مغفرت خداوند مبتنى بر صفات كمال الهى است. اين صفات همان مبانى عفو پروردگار است. اين مقاله بر آن است تا با روش پژوهش قرآنى و با استفاده از اصول كلامى اماميه، مبانى عفو الهى را استخراج كند و كاركرد يا كاركردهاى هر كدام از اين مبانى را در موضوع عفو خداوند به دست آورد و در نهايت، نسبت هاى موجود ميان اين مبانى را به منظور تحقق عفو پروردگار تبيين نمايد.نتايج پژوهش حاكى از اين است كه محبت، حكمت، رحمت، عدالت، علم، فضل، مالكيت و مشيت از مهم ترين مبانى عفو الهى هستند كه قرآن كريم بر آنها دلالت دارد. هريك از اين مبانى، داراى كاركردهاى مبنايى متفاوتى در موضوع عفو الهى است. مبانى عفو الهى براى تحقق بخشيدن به فعل عفو، نسبت هاى خاصى با يكديگر دارند. «حكمت» حاكم بر رحمت، فضل و مشيت الهى است، هرچند خود برآمده از علم مطلق خداوند است. همچنين «رحمت» زيربنايى ترين مبناى عفو خداوند است، هرچند خود ريشه در محبت ويژه الهى نسبت به بندگان مستحق عفو دارد.

كليدواژه ها: مبانى، عفو، حكمت، رحمت، علم، مالكيت، مشيت.

سال بيست و دوم ـ شماره 190 ـ مهر 1392، 13ـ26

محمدعلى محيطى اردكان

چكيده
مقاله حاضر با پژوهش در آثار گفتارى و نوشتارى علّامه مصباح، امورى نظير رابطه دنيا و آخرت، نياز هميشگى به دين، جهانشمولى دين اسلام، و هدف و قلمرو دين را به عنوان مبانى دين‏ شناختى ديدگاه بديع ايشان پيرامون علم دينى معرفى كرده و به توصيف و تحليل آنها پرداخته است. به اعتقاد علامه مصباح، انسان ضرورتا و به ‏صورت هميشگى به دين نياز دارد و دين اسلام كه آخرين دين الهى به شمار ميرود جاودانه است. با پژوهشى درون دينى، روشن مى ‏شود كه دين نسبت به بيان حقايق خارجى تعهدى ندارد و مسائلِ توصيفى علوم طبيعى و انسانى، بالذات جزء دين نيست؛ چراكه رسالتِ اصلى دين، نشان دادن راه كمال ـ قرب به خدا ـ از طريق بيان حكم افعال اختيارى انسان است. در عين حال، توجه به هدف و قلمرو دين نشان مى‏دهد كه دين به لحاظ احكام ارزشى در همه عرصه‏هاى زندگى انسان ـ ازجمله در علوم طبيعى و رشته‏ هاى مختلف علوم انسانى مانند مديريت، فلسفه، سياست و... ـ حضور دارد و به‏ راستى اين‏گونه، مى‏توان علوم را شايسته نام دينى دانست.

كليدواژه‏ ها: مبانى، علم دينى، علّامه مصباح، اسلام، قلمرو دين، هدف دين.