روابط خارجى

معرفت سال بيستم ـ شماره 169 ـ دى 1390، 77ـ90

حسين ارجينى*

چكيده

پايبندى به معاهدات بين‏المللى، از مسائل مهم در روابط بين‏الملل است و با بررسى آن از نگاه اسلام، علاوه بر تبيين ميزان پايبندى دولت اسلامى به معاهدات، مى‏تواند به عنوان چارچوبى براى دستگاه ديپلماسى كشور مورد توجه قرار گيرد. روش بررسى ديدگاه اسلام، مراجعه به آيات و روايات به شيوه استدلال فقهى است؛ از اين‏رو، مهم‏ترين رهاورد اين پژوهش علاوه بر جواز عقد قرارداد از سوى دولت اسلامى با ساير دولت‏ها، لزوم پايبندى به معاهدات به عنوان يكى از اصول روابط خارجى دولت اسلامى است و طرح مواردى از عدم پايبندى به صورت استثنا مى‏باشد.

يكى از موارد استثنا، «نقض عهد» از سوى طرف معاهده است كه امرى طبيعى در حقوق بين‏الملل مى‏باشد. مورد ديگر، «خوف خيانت» از سوى طرف قرارداد مى‏باشد كه علاوه بر وجود قرائن خيانت، بايد لغو آن به طرف مقابل اطلاع داده شود. از ديگر موارد استثنا، ايجاد تزاحم بين پايبندى به معاهدات بين‏المللى با مصالح و آرمان‏هاى دولت اسلامى است كه در صورت تحقق، براساس قاعده «اهمّ و مهم» كه به تشخيص ولىّ‏امر مسلمين است، بايد عمل شود.

كليدواژه‏ها: معاهدات بين‏المللى، مشروعيت، نقض عهد، خوف خيانت، مصالح و آرمان‏ها، روابط خارجى، دولت اسلامى.