معرفت سال بيستم ـ شماره 168 ـ آذر 1390، 53ـ75
عباسعلى مشكانى*
عبدالحسين مشكانى**
چكيده
فقه شيعه، از ابتداى شكلگيرى خود در زمان اميرالمؤمنين عليهالسلام تاكنون دورهها، مكاتب و پارادايمهاى گوناگونى را تجربه كرده است؛ پارادايمهاى ضد اجتهاد، اصولى سنتى، اخبارىگرى و اصولى نوين بارزترين آنها هستند. از وجوه اشتراك اين پارادايمها، رشد آنها در زمينهاى كاملاً غيرحكومتى و فردگرا بوده است. امروزه، با توجه به فرصت بىنظير حاكميت فقهاى شيعه، فقه شيعه از حالت انزوا و فردگرايانه خارج شده و در جهت اداره حكومت ملى، منطقهاى و بينالمللى حركت مىكند. «پارادايم فقه حكومتى» بر آن است كه ضمن حفظ ميراث گذشتگان زير چتر فقه سنتى و روشهاى كلان آنان، با نگاهى حكومتى به استنباط احكام شرعى همت گمارد.
مقاله حاضر، با رويكرد روش اسنادى، به دنبال روشن شدن پارادايم فقه حكومتى و تمايز آن با ادوار گذشته فقه شيعى است. اين نوشتار كه مبتنى بر نظريات و مبانى انديشه فقهى آيتاللّه العظمى خامنهاى (حفظه اللّه) است، با رصد ادوار فقه، به مطالبه فقه حكومتى ايشان مىپردازد. در اين مقاله، ضرورت و چيستى فقه حكومتى، تفاوت آن با فقه فردگرا و راهكار گذار به فقه حكومتى، مطرح شده است.
كليدواژهها: فقه، پارادايم، پارادايمهاى فقهى، فقه حكومتى، ديدگاههاى مقام معظم رهبرى.
