@article {
author = {Mufid Bujnordi , Majid},
title = {جایگاه آگاهی در نظریات جامعه‏شناختی با تأکید بر دو رویکرد کل‏گرایی و تفسیرگرایی},
journal = {معرفت شماره 308 - مرداد 1402},
volume = {32},
number = {5},
pages = {63-72},
year  = {2023},
publisher = {Imam Khomeini Educational and Research Institute},
issn = {1023-6015},
eissn = {2980-8383},
doi = {},
abstract = {Abstract
The issue of man’s consciousness became the focus of discussion in sociological theories when holistic theories by August Comte, Durkheim, functionalists, etc. ignored this element in the study of society and caused the formation of interpretive approach and emphasis on the importance of consciousness in sociology. The two opposing approaches of holism and interpretivism are present in most of the sociological theories. Using the analytical method and aiming at identifying the shortcomings of these two approaches in the analysis of consciousness, the present research examines this issue in the theories arising from them and offers a critical evaluation from the perspective of Islamic philosophy. With their naturalistic approach, holistic theories exclude consciousness from sociological analysis and look for the underlying factors that shape consciousness. The interpretivists, who start from consciousness and emphasize on the agency of the mind and understanding of the doer believe in the dominance of society over consciousness and favor a kind of idealism. Without favoring idealism, the Islamic philosophy analyzes consciousness and its central position in social theory with topics such as the union of knowledge, knower and known and the separation of perception and the substantial motion of the soul, and deals with the analysis of consciousness and its focal position in social theory. The nature and existence of society and social theorization depends on the analysis of this basic element.
},
keywords = {consciousness, interpretivism, holism, sociological theory, Islamic philosophy., },
title_fa = {جایگاه آگاهی در نظریات جامعه‏شناختی با تأکید بر دو رویکرد کل‏گرایی و تفسیرگرایی},
abstract_fa ={مسئله آگاهی انسان، زمانی به کانون بحث در نظریات جامعه‏شناختی تبدیل شد که نظریات کل‏گرایانه‏ای همچون آگوست کنت، دورکیم، کارکردگرایان و... این عنصر را در مطالعۀ جامعه نادیده گرفته و سبب شکل‏گیری رویکرد تفسیرگرایی و تأکید آن بر اهمیت آگاهی در مطالعۀ جامعه‏شناختی شدند. دو رویکرد کل‏گرایی و تفسیرگرایی با تقابل با هم، اکثر نظریات جامعه‏شناختی را دربرمی‏گیرند و پژوهش حاضر با روش تحلیلی و با هدف شناسایی کاستی‏های دو رویکرد در تحلیل آگاهی، به  بررسی جایگاه این مسئله در نظریات برخاسته از این دو رویکرد می‏پردازد؛ و درنهایت، نگاهی انتقادی از منظر فلسفۀ اسلامی دارد. نظریات کل‏گرا با رویکرد طبیعت‏گرایی، آگاهی را از تحلیل جامعه‏شناختی کنار نهاده و به‏دنبال عوامل زیربنایی شکل‏دهنده آگاهی هستند. تفسیرگرایان نیز که از آگاهی آغاز و بر عاملیت ذهن و فهم کنشگر تأکید دارند؛ سرانجام قائل به سلطۀ جامعه بر آگاهی و حرکت به سمت نوعی ایده آلیسم می گردند. فلسفۀ اسلامی با مباحثی چون اتحاد علم‏ و عالم ‏و معلوم، تجرد ادراک و حرکت جوهری نفس، بدون آنکه دچار ایده‏آلیسم شود، به تحلیل آگاهی و جایگاه کانونی آن در نظریه اجتماعی می‏پردازد؛ به‏گونه‏ای که ماهیت و هستی جامعه و نظریه‏پردازی اجتماعی، منوط به تحلیل این عنصر بنیادی است.},
keywords_fa = {آگاهی، تفسیرگرایی، کل‏گرایی، نظریۀ جامعه‏شناسی، فلسفۀ اسلامی. ,},
url = {https://marifat.nashriyat.ir/node/4322},
eprint = {https://marifat.nashriyat.ir/sites/marifat.nashriyat.ir/files/article-files/7_96.pdf}
}