سال بيست و دوم ـ شماره 193 ـ دى 1392، 47ـ61
سيدمحمد حاجتى شوركى1
مرتضى صانعى2
چكيده
يكى از فرقه هاى فعّال صوفيه در ايران، فرقه «ذهبيه» است. از مشايخ اين فرقه مى توان به جنيد بغدادى، سرى سقطى، احمد غزالى و نجم الدين كبرى اشاره كرد. گرچه اقوالى درباره مؤسس آن بيان شده، اما به نظر مى رسد مؤسس آن سيدعبداللّه برزش آبادى باشد. پيروان اين فرقه، خود را منتسب به ائمه اطهار عليهم السلام دانسته و معتقدند: سند ولايت جزئيه قمريه اين سلسله توسط معروف كرخى به امام رضا عليه السلام مى رسد، درحالى كه در شريعت اسلامى نامى از ولايت قمريه برده نشده است. علاوه بر اينكه ارتباط معروف كرخى با امام رضا عليه السلام و اسلام آوردن وى به دست آن حضرت، از نظر تاريخى و برخى جهات ديگر مورد تأمل است. ازجمله آسيب هاى مهم اين فرقه، سلسله مشايخ و اقطاب ذهبيه است كه گرفتار چند بريدگى و كودتاى درون فرقه اى مى باشند.
اين مقاله با روش توصيفى و با هدف معرفى اين فرقه، با بررسى و نگاه انتقادى به فرقه ذهبيه تدوين يافته است و تلاش شده ديدگاه صاحب نظران و منتقدان مورد توجه قرار گيرد.
كليدواژه ها: تصوف، فرقه ذهبيه، قطب، معروف كرخى، ولايت قمريه، ولايت شمسيه.
