معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 172 ـ فروردين 1391، 69ـ88

نقش عناصر و نمادهاى مذهبى شيعه در نهضت ملى‏شدن صنعت نفت

مهدى ابوطالبى*

چكيده

اين مقاله، با توجه به اهميت نهضت ملى شدن صنعت نفت در ايران و پررنگ شدن نقش ملى‏گراها در اين نهضت در عمده آثار منتشرشده در حوزه تاريخ معاصر، درصدد تبيين نقش عناصر و گروه‏هاى مذهبى در اين نهضت عظيم ضداستعمارى است. بر اين اساس، با مراجعه به منابع مكتوب، به بررسى نقش عناصر و نمادهاى مذهبى شيعه در اين نهضت پرداخته شده است. بررسى منابع مذكور نشان مى‏دهد كه عنصر ولايت با دو جلوه «ولايت فقها در عصر غيبت» و «تولى و تبرى» و نمادهاى مذهبى مثل مناسبت‏ها و مراسم‏هاى مذهبى، جهاد و شهادت‏طلبى، اماكن مذهبى، استناد به آيات و روايات در بيانيه‏ها و تجمعات و شعارهاى مذهبى نقش بسيار مؤثرى در اين نهضت داشته است.

كليدواژه‏ها: نهضت ملى‏شدن نفت، آيت‏اللّه كاشانى، فقهاى شيعه، مذهب شيعه، ولايت، نمادهاى مذهبى.

اهداف و اصول حاكم بر حكومت اسلامي

از منظر حاج‌آقا نوراللّه اصفهاني و امام خميني قدس‌سره

مهدي ابوطالبي
(دانش‌آموخته حوزه علميه و دانشجوي دكتري علوم سياسي)

چكيده

يكي از نكات بسيار مهمي كه مورد توجه تحليلگران بحث انقلاب اسلامي قرار گرفته، بحث رهبري امام خميني قدس‌سره مي‌باشد. بسياري از اين تحليلگران به دليل وجود مشكلات مبنايي و معرفتي نسبت به مباني اين حركت و فهم ناقص از آن، با ادعاي مبهم بودن و آرماني بودن طرح حكومت اسلامي كه به عنوان غايت انقلاب مطرح مي‌شد، آن را يك حركت پوپوليستي دانسته‌اند. نويسنده در اين مقاله با بررسي تطبيقي اهداف حكومت اسلامي و اصول حاكم بر آن از منظر امام خميني قدس‌سره و مرحوم حاج‌آقا نوراللّه اصفهاني كه داراي اثر مكتوب و سابقه اقدامات عملي فراواني در اين زمينه است، نشان داده كه طرح حكومت اسلامي نه تنها بحث جديد و مبهمي نيست، بلكه امري است كه داراي سابقه نظري و در موارد بسياري داراي سابقه عملي نيز بوده است؛ از اين‌رو، با ادعاهاي مزبور نمي‌توان شعور موجود در اين حركت و پشتوانه فكري و اعتقادي چند صدساله آن را ناديده گرفت.

كليدواژه‌ها: حركت پوپوليستي، رهبري، حكومت اسلامي، اصول حاكم بر حكومت اسلامي، اهداف حكومت اسلامي.