گناه

سال بيست و سوم ـ شماره 205 -دي 1393

محمد زارعى توپخانه[1]

عذرى يارى شريفى[2]

چكيده

هدف پژوهش حاضر بررسى آثار و پيامدهاى گناهان در آينه دين و روان شناسى است. اين تحقيق با استفاده از روش توصيفى ـ تحليلى، سراغ متون دينى و روان شناسى رفته است؛ نقش گناه در نزول بلا را بررسى كرده و به تبيين رابطه بين گناه و نزول بلا پرداخته است تا با آگاهى دادن به مخاطب در زمينه بلاخيز بودن گناه، زمينه دورى از گناه را فراهم آورد. نتايج حاصل از پژوهش نشان مى دهد كه گناه در قالب عناوينى همچون تغيير نعمت، اجابت نكردن دعا، احباط عمل، نقمت، آسيب هاى روانى ـ شخصيتى، كاهش عزت نفس، و كاهش شادكامى، بلا را محقق مى سازد.

كليدواژه ها: گناه، بلا، نعمت، احباط، نقمت، آسيب روانى.

استاد محمّدتقى مصباح ¹

 چكيده

امام سجاد عليه‏السلام در مناجات شاكين، از قلب معيوبِ دچار قساوت به درگاه الهى شكايت مى‏كند. مراد از قلب، روح و نفس انسانى است. قلب زمانى كه بر محور فطرت الهى باشد، «قلب سليم» و آن‏گاه كه دچار زنگار گردد، «قلب بيمار» مى‏گردد.

آلودگى به گناه، هواى نفس و پيروى از وسوسه‏هاى شيطانى، زنگارزدگى و مهرزدگى از جمله عوامل مهم قساوت قلب انسان است. رقت و نرمى دل، حالت ترس و خوف، تسليم در برابر خدا، اطمينان و محبت قلبى، از جمله نشانه‏هاى سلامت قلب است.

براى توبه و بازگشت به سوى معبود و پالايش روح و نفس و زنگارزدايى از قلب، دورى از گناه به همراه استمداد از خدا و تلاش به صورت هم‏زمان امرى ضرورى است.

كليدواژه‏ها: قلب، قلب سليم، قلب بيمار، گناه، زنگار قلب.

چرايى اعتراف معصومان عليهم‏السلام به قصور و كوتاهى

 استاد محمّدتقى مصباح

چكيده

در بسيارى از ادعيه و مناجات‏هاى مأثور از امامان معصوم عليهم‏السلام تعابيرى به كار رفته است كه گويا آن بزرگواران مرتكب گناه شده‏اند! اين شبهه با اعتقاد ما مبنى بر عصمت ايشان ناسازگار است. به راستى به چه دليل انبيا و ائمّه اطهار عليهم‏السلام به خود نسبت گناه داده و به درگاه ربوبى توبه و استغفار مى‏كنند؟ در پاسخ به اين شبهه، پاسخ‏هايى ارائه شده است.

     اجمالاً در اين زمينه بايد گفت: هرچند انبيا و ائمّه اطهار عليهم‏السلام انسان‏هاى كامل، صاحب مقام عصمت و از هرگونه خطا و لغزش مصون هستند اما هم ايشان، آن‏گاه كه در برابر عظمت و كبريايى و جلال و جبروت خداى متعال قرار مى‏گيرند و نعمت‏هاى بى‏كران خداوندى را كه به بشر و ايشان عطا فرموده است به ياد مى‏آورند، بى‏اختيار با خضوع و خشوع در برابر عظمت الهى زبان به تضرع مى‏گشايند و از اينكه به لطف و كرم الهى از وساس شيطانى محفوظ مانده، خداى را شاكرند.

كليدواژه‏ها: توبه، عصمت، مناجات، گناه، استغفار، معصومان عليهم‏السلام

توبه

جايگاه و فرايند تحقق آن

استاد محمّدتقى مصباح

چكيده

توبه به معناى بازگشت و ترگ گناه است؛ بنده‌اى كه از خدا به وسيله گناه دور شده اينك قصد بازگشت و تقرب به معبود خويش را دارد. توبه عقلا و شرعآ واجب است و امرى است اختيارى و ارادى. فرد گناهكار براى نيل به توبه، بايد علاوه بر اراده بر توبه، يعنى علم و تصديق به فايده، ميل به ترك گناه و معصيت و تقرب به سوى خداى متعال را نيز داشته باشد. اين ميل بايد نسبت به ساير اميال، از جمله انجام معصيت، قوى‌تر باشد. لازمه اين كار اين است كه ضرر گناه و فايده توبه بر انسان روشن گردد. بدون چنين باورى، اراده جدّى توبه در انسان پديد نمى‌آيد. در واقع، توبه و اكنشى است از سوى انسان به رفتار ناشايست خويش در صرف عمر خود در معصيت خدا. مهم‌ترين مانع توبه و بازگشت از مسير نادرست به راه صواب، تسويف و به تأخير افكندن آن است. بهترين زمان توبه، پس از ارتكاب عمل نادرست و به ويژه در زمان جوانى است. انسانى كه در جوانى نتواند به سوى خدا بازگردد، در دوران پيرى امكان توبه براى او به مراتب سخت‌تر و مشكل‌تر خواهد بود.

كليدواژه‌ها : توبه، تسويف، گناه، اراده، ميل به بازگشت، معصيت.