سال بيست و هشتم ـ شماره پنجم، پياپي 260 (ويژة اديان)

مسعود عسگري / دکتری فلسفه دانشگاه اصفهان    masoudasgary9@gmail.com
دريافت: 11/10/97                    پذيرش: 24/02/98
چكيده
مسيحيت از منظر هگل در سه دوره  قابل بررسي مي‌باشد: برن، فرانكفورت و ينا. برن و فرانکفورت متعلق به دورة جواني هگل يا نوشته‌هاي كلامي او محسوب می‌شوند، اما ينا به دوره كمال هگل تعلق دارد و او در آنجا فلسفة خويش را بنا مي‌سازد.    
هگل در برن مسيحيت را در تقابل با يونان باستان قرار می‌دهد و بیان می‌کند که برخلاف يونان كه دين آزادي است، مسيحيت به واسطة ايجابيتي كه در ذات آن می‌باشد، به مجموعه‌اي از قوانين الزام‌آور تبديل شده، كه نفي آزادي را به همراه مي‌آورد. او در اين دوره، مسيح را با سقراط مقايسه مي‌كند و می‌گوید: برخلاف مسيح كه به رستگاري فرد مي‌انديشد، سقراط عموم و رستگاري جامعه را مدنظر دارد، و به اين دليل سقراط را برتر از مسيح مي‌داند، اما در فرانكفورت نگاه او تعديل مي‌شود و تلقي مثبتي از مسيحيت پيدا مي‌كند. او آنجا تأکید دارد كه مسيح عشق را جايگزين احكام تنجيزي يهوديت مي‌كند و اين رستگاري انسان را به همراه دارد و سرانجام در ينا كه متعلق به كمال و پختگي اوست، هگل می‌گوید مسيحيت حقيقت مطلق است، همچنان‌كه فلسفه حقيقت مطلق است. تفاوت اين دو، تنها در نحوة بيان است. مسيحيت حقيقت را به شكل تمثيل و كنايه بيان مي‌كند و فلسفه به شكل انديشة ناب. البته او در انتها نتيجه مي‌گيرد كه نياز به فراروي از مذهب و رفتن به سمت‌وسوی فلسفه حس می‌شود؛ چراکه مسیحیت انديشة مجسم است نه ناب، و تنها فلسفه است كه حقيقت را به شكل ناب عرضه مي‌كند. مقاله حاضر به روش تحليلي ـ توصيفي به بررسي اين سه دوره مي‌پردازد.
كليدواژه‌ها: خدا، مسيحيت، ايجابيت، متناهي، نامتناهي.
 

سال بيست و دوم ـ شماره 193 ـ دى 1392، 81ـ96

على قهرمانى¹

چكيده

شيطانى كه لاوى به دنيا معرفى كرد، نه تنها موجودى شرير نيست، بلكه الهه عشق و زاينده روشنايى و نور است. لوسيفر از نگاه وى موجودى است نيكو، قدرتمند و با اوصافى خداگونه كه دو بعد مثبت و منفى را همزمان داراست. وجود چنين موجودى با اوصاف متعالى، و در عين حال در حضيض ذلت، گرچه در ابتدا كمى عجيب و غريب مى نمايد، اما براى افراد آشنا به الهيات يهودى ـ مسيحى، وجود چنين موجودى چندان هم بديع و غريب نيست. نوشتار حاضر با روش تحليلى ـ توصيفى مى كوشد با مبناشناسى و كاوشى عميق ميان آموزه هاى تورات و انجيل، ردّ پاى چنين موجودى را كه در لابه لاى متون كهن يهود و مسيحيت پنهان شده بيابد.

كليدواژه ها: خدا، شيطان، شيطان گرايى، شيطان پرستى، كليساى شيطان، انجيل شيطان، آنتوان لاوى.

معرفت سال بيست و يكم ـ شماره 176 ـ مرداد 1391، 5ـ14
اهميت و جايگاه محبت (1)*

آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

اين مقال شرحى بر مناجات المريدين امام سجاد عليه السلام مى باشد. در اين فراز از مناجات حضرت به مرتبه اى از محبت كه عالى ترين مرتبه و عشق آتشينى است اشاره دارد. سؤالى كه مطرح است اينكه آيا محبت به خدا امرى واجب است؛ امرى مستحب و فضيلت محسوب مى شود؟ در پاسخ بايد گفت محبت داراى مراتبى است: مرتبه اى از محبت لازمه ايمان به خداست؛ اگر كسى مدعى ايمان بود و از دستورات خدا سرپيچى كرد و واجبات را ترك نمود، ايمانش دروغين خواهد بود.
     مرتبه اى ديگر از محبت، محبتى است كه مقدمه واجب و مطلوبيت آن جنبه ابزارى و تعدى دارد؛ آن مقدار از محبت به خدا كه موجب مى شود انسان واجبات را انجام و گناهان را ترك كند، از باب مقدمه واجب، وجوب عقلى دارد.
     در عين حال، محبت به خدا مراتب مستحبى هم دارد، اما عالى ترين مرتبه محبت اين است كه انسان همه كمالات را از آنِ خدا بداند و وراى كمالات الهى، كمال مستقلى را براى غيرخدا نشناسد. 

كليدواژه‌ها: خدا، محبت به خدا، محبت، مراتب محبت، محبت بالذات، محبت بالعرض.

معرفت سال بيستم ـ شماره 166 ـ مهر 1390، 25ـ45

عبدالرضاباقى*

چكيده

اين مقاله به بررسى جايگاه تصوّر و تصديق در ادراك خدا از ديدگاه علّامه طباطبائى مى‏پردازد. با نگاهى به سير تطوّر ادلّه خداشناسى، به دست مى‏آيد اكثر اشكالات در زمينه بحث از خدا، از نرسيدن به مدعا و تصوّر ناصحيح مسئله نشأت مى‏گيرد و نقد براهين خداشناسى در غرب نيز متأثر از همين موضوع است. علّامه طباطبائى ضمن تصريح و تأكيد بر اين نكته، و ضمن اعتقاد به اينكه وجود خدا و وجوب ازلى او، بديهى اولى است و از برهان مستغنى است، سعى مى‏كند از همين نقطه با طرح صحيح مسئله، ادراك خدا را با فطرت به هم گره زده و از فطرى بودن علم حصولى و حضورى به خدا، سخن گويد.

در اين پژوهش، تلاش شده است بحث فطرت از زاويه وجودشناختى و معرفت‏شناختى و از منظر علّامه طباطبائى مورد تشريح قرار گيرد و به مدد توجه به فطرت از منظر معرفت‏شناختى، «حقانيت» و «معقوليت» باور به خدا مورد تحليل و تبيين واقع گردد. ريشه‏يابى ادراك ناصواب خدا و طرح بحث فطرت از زاويه وجودشناختى و معرفت‏شناختى و تفكيك معرفت‏شناسانه حقانيت و معقوليت باور به خدا، از جمله نكات مورد توجه و مهم اين نوشتار است.

كليدواژه‏ها: خدا، تصوّر، تصديق، فطرت، حقانيت، معقوليت، معرفت‏شناختى.