شرك

سال نوزدهم ـ شماره 156 ـ آذر 1389، 119ـ133

محمّدطاهر رفيعى ^-1

چكيده

مردم عصر جاهلى به انواع شرك مبتلا بودند و موجودات گوناگونى را به جاى خداوند مى‏پرستيدند. از جمله، فرشتگان الهى نزد آنان قداست فراوانى داشتند، تا جايى كه آنها را پس از خداوند برترين موجودات مى‏دانستند و به مثابه فرزندان خداوند مى‏پرستيدند. اين نوشتار با رويكرد نقلى ـ تحليلى و بر پايه آيات قرآن كريم، درصدد بررسى جايگاه فرشته نزد عرب‏هاى جاهلى و بررسى عوامل و انگيزه‏هاى فرشته‏پرستى و تبيين نوع شرك آنان در پرستش فرشتگان است. آن‏گونه كه از منابع موجود در اين زمينه به دست مى‏آيد، فرشته‏پرستى، از نظر اهميت، در رأس تمام گونه‏هاى شرك عرب‏هاى جاهلى قرار داشته است، و فرشتگان از شريف‏ترين معبودهاى آنان به شمار مى‏رفته‏اند، تا جايى كه آنها را در امور مهم خلق و تدبير عالم نيز مؤثر مى‏دانستند؛ اعتقاد مشركانه‏اى كه قرآن كريم، بر بطلان و بى‏پايه بودن آن تأكيد كرده است.

كليدواژه‏ها: اعراب، جاهليت، فرشته، پرستش، شرك.

اخلاق و عرفان اسلامي

استاد محمّدتقي مصباح

چكيده

از جمله ويژگي‌هاي سلبي عبادالرحمان، كه خداوند در آيات 68ـ71 سوره فرقان ذكر كرده، اين است كه آنان به خدا شرك نمي‌ورزند و قتل نفس (محترمه) و زنا نمي‌كنند.

     در ادامه، خداوند به كساني كه مرتكب چنين اعمالي ـ بخصوص شرك ـ شوند وعده عذاب جاودان و خواركننده داده است؛ آنان متحمّل عذاب‌هاي روحي و جسمي جاودان مي‌گردند.

     در اينكه مرتكب گناهان كبيره چه سرانجامي دارد، آيا در آتش دوزخ جاودانه مي‌ماند يا سرانجام، خلاصي مي‌يابد، آراء متفاوتي از سوي مفسّران و متكلّمان ارائه شده، اما آنچه را قرآن و روايات تأييد مي‌كنند اين است كه چنين افرادي به شرط عدم عناد، مشمول شفاعت واقع مي‌شوند؛ اما آمرزش گناهان آنان شروطي دارد كه خداوند در آيه ذكر نموده است: توبه، بازگشت به ايمان، و عمل صالح.

     علت ذكر مجدّد ايمان پس از توبه اين است كه گناه‌كار حين ارتكاب گناه، از روح ايمان منسلخ مي‌شود. بنابراين، ضروري است پس از توبه، مجددا اظهار ايمان كند. ايمان هم وقتي پذيرفتني است كه همراه با عمل صالح باشد، وگرنه صرف لقلقه زبان است. خداوند به كساني كه توبه كنند مژده داده است پس از توبه، گناهانشان را به حسنات تبديل كند و آثار گناه را از نامه عملشان پاك گرداند. كساني كه توبه مي‌كنند، هم خودشان خشنود خواهند شد و هم خداوند از توبه‌شان خرسند خواهد گرديد.

كليدواژه‌ها: عبادالرحمان، شرك، گناهان كبيره، عذاب، توبه، ايمان، عمل صالح.