آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح

سال بيست و پنجم ـ شماره 228 (ويژه علوم تربيتى)

آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

اين متن شرحى است بر كلام اميرمؤمنان على عليه السلام در باب اوصاف شيعيان واقعى. شوق ديدار معبود، ازجمله اوصاف شيعيان واقعى است كه از ظاهر آيات و روايات به دست مى آيد كه ظرف تحقق آن عالم آخرت است. هرچند ائمه اطهار عليهم السلامو اولياى خاص الهى كه مرگ اختيارى دارند، مى توانند آن گاه كه مشرف به عالم آخرت مى شوند، به لقاء الهى نايل آيند.

     يكى از راه هاى كسب لقاى الهى اين است كه افزون بر باور لقاء الهى و نعمت هاى محدود بهشتى، بايد توجهمان را نيز به آنها معطوف كنيم. نبايد دلبستگى به لذايذ دنيوى داشته باشيم، همواره ياد خدا را در دل خود زنده نگه داريم و با انس به خدا، خود به خود، دلبستگى ها كاسته مى شود؛ يعنى باور به ابدى و جاودانه بودن پاداش هاى اخروى، از ديگر راه هاى كسب لقاء است. چشم پوشى از حرام و مناجات راستى با خدا و اوليا، زمينه ساز لقاى الهى است.

كليدواژه ها: سراى آخرت، شوق ديدار معبود، اولياى خدا.

سال بيست و پنجم ـ شماره 223 (ويژه علوم تربيتى)

آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

اين مقاله شرحى است بر ويژگى شيعيان واقعى در باب ميانه روى. ازجمله ويژگى شيعيان، ميانه روى است كه خود داراى معيار و در عرصه هاى گوناگون زندگى مطرح مى شود. ميانه روى امرى نسبى است كه نسبت به افراد و قشرهاى گوناگون جامعه و موقعيت هاى مختلف زمانى و مكانى متفاوت است و معيار تشخيص آن عرف هاى زمان است. در هر زمان، تهيه آنچه امكان فراهم آوردنش براى اكثر افراد جامعه فراهم باشد، ميانه روى، و در غير اين صورت زياده روى و اسراف است. در قرآن و روايات از اسراف و تبذير، بخل و زياده روى نكوهش شده است. به گونه اى كه حتى در عبادات نيز اين امر مورد سرزنش واقع شده است. در لباس و پوشاك، خوراك، رفتار و اخلاق، صفات آدمى به اعتدال و ميانه روى سفارش شده است؛ زيرا انسان بايد بر حسب ابعاد وجودى خود و متناسب با آنها به وظايف معمول و معقول خود بپردازد. كاهلى و سستى و افراط هر دو مذموم است. ازاين رو، انسان بايد بر حسب نيازمندى هاى قواى خود، و بر حسب ابعاد وجودى قوا، به وظايف خود، به گونه اى برسد كه سهم همه رعايت و تزاحمى پديد نيايد.

كليدواژه ها: ميانه روى، اعتدال، ميانه روى در صفات و رفتار، اعتدال در اخلاق و رفتار.

سال بيست و پنجم ـ شماره 221 (ويژه فلسفه)

آيت اللّه علّامه محمدتقى مصباح

چكيده

اين بحث به تبيين ارتباط دين و اخلاق مى پردازد. اخلاق، بخشى از دين است و از اين منظر،  اخلاق دينى است. منظور از «دين»، گاهى محتواى كتاب و سنت است كه شامل عقايد، اخلاق و  دستورالعمل هاى عملى است. در اين نگاه، منظور از اخلاق دينى، گزاره هاى اخلاقى در متن دين  است. منظور از «اخلاق»، نيز صفات و رفتار خوب و بد است كه يكى از راه هاى بازشناخت آن،  دلايل دين در كتاب و سنت است. در اين نگاه، اخلاق دينى، اخلاقى است كه براى آن دلايل  تعبدى و دينى وجود دارد. اما در علم اخلاق رايج، اخلاق افزون بر صفات و ملكات، شامل رفتار نيز مى شود و افزون بر  صفات خوب و بد، هر كار اختيارى خوب و بد ارزش اخلاقى به شمار مى آيد كه علاوه بر ادله  تعبدى، مى توان بر آنها برهان اقامه كرد؛ زيرا هر انسان به طور فطرى خواهان كمال خويش است.  ازاين رو، كمال جويى و حقيقت جويى و كوشش براى كسب علم و آگاهى، امرى فطرى و ضرورتى  وجودى است؛ زيرا همه خواهان كمال و سعادت هستند. بنابراين، اكثر گزاره ها و ارزش هاى اخلاقى  را با دلايل عقلى و تعبدى مى توان شناخت و از پشتوانه عقلى نيز برخوردارند.

كليدواژه ها: دين، اخلاق، ارتباط دين و اخلاق، استثناپذيرى احكام اخلاقى، ارزش هاى اخلاقى.