Marifat, Volume 31, Issue 12, No 303, Year 2025 , Pages 9-20
Studying and Comparing the Concept of Will from the Point of View of Psychologists and Muslim Thinkers
Article Type:
Promotional
Writers:
Mohammad reza Jahangirzadeh qomi
/ Assistant Professor, Department of Psychology, IKI / jahangirzademr@gmail.com
/ Assistant Professor, Department of Psychology, IKI / jahangirzademr@gmail.comAbstract:
Abstract
According to Islamic teachings, with the power of will, man can become God's successor on earth and reach the position of closeness to God, or even become lower than animals; in case of lack of will. Islamic thinkers have mentioned wide and different issues about whatness and whoness of will. Forming scientific psychology in 1879, this concept was contested among psychologists, and as some accepted it, others completely rejected it. These differences led us to examine the concept of will from the perspective of psychologists and Muslim thinkers, and since no comparison has been made between the concept of will from their perspective, this research examines and compares the concept of will and its components from the perspective of these two groups. Using a qualitative-deaskreaserch and content analysis method this paper examines and compares the components of both groups. While the concept of will from the point of view of Islamic thinkers has four components of knowledge, inclination, preference and decision, the results indicate that from the perspective of psychology, will has six components: mental ability, self-control, inclination, behavioral ability, decision-making, and intelligent behavior, which can be placed in three cognitive, emotional, and behavioral dimensions.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی و مقایسۀ مفهوم اراده از دیدگاه روان‌شناسان و اندیشمندان مسلمان
Abstract:
براساس آموزه های اسلامی، انسان با قدرت اراده می تواند جانشین خداوند بر روی زمین شود و به مقام قرب الهی دست پیدا کند؛ اما درصورتی که بی اراده گردد، آنچنان نزول می کند که حتی از حیوانات نیز پست تر می شود. اندیشمندان اسلامی در باب چیستی اراده و چگونگی دستیابی به آن، مطالب گسترده و متفاوتی را ذکر کرده اند. از سوی دیگر بعد از شکل گیری روان شناسی علمی در سال 1879، این مفهوم در میان روان شناسان نیز مورد بحث قرار گرفت؛ برخی آن را پذیرفته و به بحث از چیستی و چگونگی آن پرداختند و برخی دیگر بکل آن را غیرعلمی دانسته و کنار گذاشتند. این گستردگی دیدگاه ها سبب شد تا به بررسی مفهوم اراده از دیدگاه روان شناسان و اندیشمندان مسلمان پرداخته شود؛ و ازآنجا که تاکنون مقایسه ای میان مفهوم اراده از منظر آنان انجام نگرفته، هدف این پژوهش شناسایی مفهوم اراده و مؤلفه های آن از منظر این دو گروه و سپس مقایسه‌ی بین آنهاست. روش این پژوهش کیفی است و به شیوه‌ی جمع آوری داده با استفاده از روش کتابخانه ای انجام می شود؛ سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا به مؤلفه شناسی و مقایسه‌ی بین مؤلفه ها در هر دو گروه پرداخته می شود. نتایج به دست آمده حکایت از وجود شش مؤلفه‌ی توانایی روانی، مهار خود، میل و گرایش، توانمندی رفتاری، تصمیم گیری و رفتار هوشمند از منظر روان شناسان دارد که می توان آنها را در سه بُعد شناختی، هیجانی و رفتاری جای داد؛ درحالی که مفهوم اراده از دیدگاه اندیشمندان اسلامی دارای چهار مؤلفه علم، میل و گرایش، ترجیح و تصمیم گیری است.
References:
- ابن‌رشد قرطبي، محمدبن احمد، 1421ق، تهافت التهافت، بيروت، دارالکتب العلميه.
- ابن‌سينا، حسين‌‌بن عبدالله، 1363، ترجمه شرح اشارات و تنبيهات، نگارش حسن ملک‌شاهي، تهران، سروش.
- ـــــ ، 1403ق، الاشارات و التنبيهات، تهران، دفتر نشر کتاب.
- ـــــ ، 1411ق، التعليقات، به کوشش عبدالرحمن بدوي، قم، مکتب الاعلام الاسلامي.
- ـــــ ، 1973م، التعليقات، تحقيق ابراهيم مدکور و ديگران، قاهره، الهيئة المصرية العامه للکتاب.
- اله‌بداشتي، علي، 1386، «اراده خدا (جل جلاله) با تکيه بر آراي امام خميني»، انديشه نوين ديني، ش 3 (9)، ص 9ـ32.
- اسکينر، بي. اف، 1391، فراسوي آزادي و شأن، ترجمة علي‌اکبر سيف، چ دوم، تهران، دوران.
- اسماعيلي، محسن، 1389، همت و اراده، چ دوم، تهران، شهر.
- اميري، ليلا، 1396، پيش‌بيني علائم اختلال اضطراب فراگير براساس نيروي اراده، صبر و عدم تحمل بلاتکليفي با واسطه‌گري ويژگي‌هاي شخصيت، پايان‌نامه کارشناسي ارشد روانشناسي باليني، شيراز، دانشگاه شيراز.
- انوري، حسن، 1382، فرهنگ بزرگ سخن، چ دوم، تهران، سخن.
- ايجي، ميرسيدشريف، 1325، شرح المواقف، تصحيح بدرالدين نعساني، قم، شريف الرضي.
- بامستر، روي و جان تايرني، 1397، قدرت اراده باز کشف بزرگ‌ترين توانايي انسان، ترجمة امير حافظي‌خواه، تهران، سايلان.
- برنجکار، رضا، 1384، «اختيار و عليت از ديدگاه ملاصدرا و اسپينوزا»، انجمن معارف اسلامي، سال اول، ش 4، ص 43ـ61.
- برونو، فرانک،1384، فرهنگ توصيفي روانشناسي، ترجمة فرزانه طاهري و مهشيد ياسائي، تهران، ناهيد.
- بوعمران، 1382، مسئلۀ اختيار در تفکر اسلامي و پاسخ معتزله به آن، ترجمة اسماعيل سعادت، تهران، هرمس.
- بونژه، ماريو و روبن آرديلا، 1399، فلسفۀ روانشناسي و نقد آن، ترجمة محمدجواد زارعان و همکاران، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- تهانوي، محمدعلي، 1996م، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، شرح رفيق عجم، تحقيق عبدالله خالدي و ديگران، بيروت، مکتبة لبنان ناشرون.
- جمعي از مؤلفان، 1374، روانشناسي رشد با نگرش به منابع اسلامي، تهران، سمت.
- ـــــ ، 1377، دائرةالمعارف بزرگ اسلامي، تهران، دائرةالمعارف بزرگ اسلامي.
- ـــــ ، 1380، مکتب‌هاي روانشناسي و نقد آن، تهران، سمت.
- جمعي از نويسندگان، 1391، فرهنگ توصيفي انجمن روانشناسي آمريکا APA، تهران، ارس.
- جوادي آملي، عبدالله، 1377، مراحل اخلاق در قرآن، قم، اسراء.
- حجتي، سيدمحمدباقر، 1373، روانشناسي از ديدگاه غزالي و دانشمندان اسلامي، چ هشتم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
- حق‌شناس، علي‌محمد و ديگران، 2005، فرهنگ معاصر هزاره، تهران، فرهنگ معاصر.
- خميني، سيدحسن و همكاران، 1398، تحرير الاختيار: شرحي بر رساله طلب و اراده امام خميني، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
- دهخدا، علي‌اکبر، 1373، لغت‌نامه دهخدا، تهران، مؤسسة لغت‌نامه دهخدا.
- رِبِر، آرتور اس و همکاران، 1390، فرهنگ روانشناسي توصيفي، ترجمة يوسف کريمي، تهران، رشد.
- رفيعي‌هنر، حميد، 1395، روانشناسي مهار خويشتن با نگرش اسلامي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ساعتچي، محمود، 1393، فرهنگ روانشناسي، تهران، معين.
- سبزواري، ملاهادي، 1417ق، شرح المنظومه، تصحيح و تعليق حسن حسن‌زاده آملي، تهران، ناب.
- سليماني، فاطمه، 1384، «بررسي ارادة انسان از ديدگاه متکلمين و فلاسفه اسلامي»، حکمت سينوي، ش 30و31، ص 54ـ77.
- شولتز، دوان. پي و سيدني اِلن شولتز، 1400، نظريه‌هاي شخصيت، ترجمة يحيي سيدمحمدي، چ چهل و پنجم، تهران، ويرايش.
- شيرازي، قطب‌‌الدين، 1320، درة التاج لغرة الدباج، کوشش و تصحيح سيدمحمد مشکوة، تهران، چاپخانه مجلس.
- صدرالمتألهين، 1410ق، الحکمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعة، بيروت، داراحياء التراث العربي.
- ـــــ ، 1428ق، الحکمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعة، چ دوم، قم، طليعه نور.
- طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1390ق، الميزان في تفسير القرآن، چ دوم، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.
- طوسي، محمدبن حسن، 1358، تمهيد الاصول، ترجمة عبدالحسين مشکوة‌الدين، تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
- طوسي، نصيرالدين، 1403ق، شرح الاشارات و التنبيهات، چ دوم، تهران، نشر کتاب.
- علايي رحماني، فاطمه و زينب سالاري، 1393، «تأثير خانواده، محيط و اراده در شکل‌گيري شخصيت انسان از منظر امام علي»، پژوهش‌نامه نهج‌البلاغه، سال دوم، ش 5، ص 83ـ104.
- غزالي، ابوحامد، 1377، تهافة الفلاسفه، تصحيح سليمان دنيا، مصر، دارالمعارف.
- الفاخوري، حنا و خليل الجر، 1369، تاريخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمة عبدالحميد آيتي، تهران، زمان.
- فارابي، محمد، 1371، مسائل متفرقه، تحقيق و مقدمه جعفر آل‌ياسين، تهران، حکمت.
- ـــــ ، 1384، السياسة المدنية، به کوشش فوزي متري نجار، بيروت، دار و مکتبة الهلال.
- فاضل لنکراني، محمد، 1385، ايضاح الکفايه، چ پنجم، قم، نوح.
- فيست، جس و همكاران، 1395، نظريه‌هاي شخصيت، ترجمة يحيي سيدمحمدي، تهران، روان.
- کاملي، سيده‌فاطمه، 1388، بررسي تطبيقي اراده و اختيار انسان از ديدگاه امام خميني و علامه طباطبائي، پايان‌نامه کارشناسي ارشد فلسفه و کلام اسلامي، قم، دانشگاه قم.
- کندي، يعقوب، 1369، رسائل، قاهره، دارالفکر العربي.
- مارشال ريو، جان، 1386، انگيزش و هيجان، ترجمة يحيي سيدمحمدي، تهران، ويرايش.
- مشکيني، علي، 1371، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، چ پنجم، قم، الهادي.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1370، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
- ـــــ ، 1378، معارف قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصطفوي، حسن، 1430ق، التحقيق في کلمات القرآن الکريم، چ سوم، بيروت، دار الكتب العلميه.
- موحد ابطحي، سيدمحمدتقي، 1390، «اراده‌گرايي، به‌مثابه مبنايي براي علم ديني در نظرية فرهنگستان علوم اسلامي»، معرفت کلامي، سال اول، ش 4، ص 179ـ208.
- موسوي خميني، سيدروح‌الله، 1362، طلب و اراده، تحقيق سيداحمد فهري، تهران، علمي و فرهنگي.
- ـــــ ، 1379، لمحات الاصول، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
- مي، رولو، 1395، عشق و اراده، ترجمة سپيده حبيب، تهران، دانژه.
- هرگنهان، بي. آر، 1389، تاريخ روانشناسي، ترجمة يحيي سيدمحمدي، تهران، ارسباران.
- Freud, Sigmund,1938, General Introduction to Psychoanalysis, trans Joan Riviera, New York, Garden City Publishing Co.
- Kross, E., & Mischel, W, 2010, "From stimulus control to self-control: Toward an integrative understanding of the processes underlying willpower", in R. R. Hassin, K. N. Ochsner, & Y. Trope (eds.), Self control in society, mind, and brain, Oxford University Press.
- Kruglanski, A. W, & Kőpetz, C, 2010, "Unpacking the self-control dilemma and its modes of resolution", in R. R. Hassin, K. N. Ochsner, & Y. Trope (eds.), Self control in society, mind, and brain, Oxford University Press.
- Merriam-Webster's Advanced Learner's English Dictionary, 2008, Springfield, Massachusetts, Merriam-Webster.
- Mischel, W., & Ayduk, O., 2004, "Willpower in a cognitive-affective processing system: The dynamics of delay of gratification", in R. F. Baumeister & K. D. Vohs (Eds.), Handbook of self-regulation: Research, theory, and applications, The Guilford Press.
- Niemiec, C. P., Ryan, R. M., & Deci, E. L, 2010, "Self-determination theory and the relation of autonomy to self-regulatory processes and personality development", in R. H. Hoyle (ed.), Handbook of personality and self-regulation, Wiley-Blackwell.
- Robert P. Knight,1946, "Determinism, Freedom, and Psychotherapy", Psychiatry, N. 9:3, p. 251-262.
- Sasson, R, 2009, Willpower and Self-Discipline, Copyright from www.successconsciousness.com.
- Sekhar Sripada, C, 2010, "Philosophical Questions about the Nature of Willpower", Philosophy Compass, N. 5, p. 793-805.
- Wertenbroch Klaus, Vosgerau Joachim and Bruyneel Sabrina, 2008, "Free Will, Temptation, and Self-Control: We must believe in free will, we have no choice", Journal of Consumer Psychology, N. 27-33, p. 7218.
- Mischel, W., Shoda, Y., & Peake, P. K., 1988, "The nature of adolescent competencies predicted by preschool delay of gratification", Journal of Personality and Social Psychology, N. 54, p. 687–696.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Ghandi, Majid, Jahangirzadeh qomi, Mohammad reza.(2025) Studying and Comparing the Concept of Will from the Point of View of Psychologists and Muslim Thinkers. Marifat, 31(12), 9-20
Majid Ghandi; Mohammad reza Jahangirzadeh qomi."Studying and Comparing the Concept of Will from the Point of View of Psychologists and Muslim Thinkers". Marifat, 31, 12, 2025, 9-20
Ghandi, M, Jahangirzadeh qomi, M.(2025) 'Studying and Comparing the Concept of Will from the Point of View of Psychologists and Muslim Thinkers', Marifat, 31(12), pp. 9-20
