سال بيست و ششم ـ شماره 234 (ويژه كلام)
حميد ايماندار / دانشجوى دكترى علوم قرآن و حديث دانشگاه فردوسى مشهد hamidimandar@yahoo.com
حسن زرنوشه فراهانى / دكترى علوم قرآن و حديث دانشگاه فردوسى مشهد zafar_211@yahoo.com
دريافت: 3/5/95 پذيرش: 19/11/95
چكيده
مفهوم شناسى منحصر به فرد «سلفيه جهادى» از مفهوم «تكفير» و سعى در توسعه مصاديق آن، ريشه در تفسير خاص از مفاهيم «ايمان»، «كفر» و مسائل مطرح در ذيل آنها دارد. يكى از مهم ترين تلاش هاى سلفيه در تقويت آراء افراطى شان، سعى در انتساب آراء اين جريان به علماى بزرگ اهل سنت همچون ابوالثناء آلوسى است. ليكن با تطبيق منهج آلوسى بر مبانى سلفيه در مسئله «تكفير»، تضاد اصولى وى با اين جريان آشكار مى گردد. آلوسى بر خلاف سلفيه و در موافقت با مكتب كلامى اشاعره، مفهوم «ايمان» را به «نفس تصديق» معنا كرده و زيادت و نقصان ايمان را نيز به تصديق نسبت مى دهد. وى در ادامه مخالفت با جريان سلفى گرى، جزئيت عمل در تحقق اصل ايمان را انكار كرده و فرعيت اعمال در مفهوم «ايمان» را عين باور سلف صالح معرفى نموده است. وى به شدت از توسعه مصاديق «تكفير» در بين علماى اهل سنت انتقاد كرده، و تلاش دارد تفاسير تكفيرى ارائه شده از آيات را توجيه كند. آلوسى در جهت تأييد روش ضدتكفيرى خود، اصل «عذر به جهل» و «تأويل» را با معرفى شروط و موانع آن مى پذيرد. تمييز دادن بين تكفير «معين» و «مطلق» و تقسيم «كفر» به دو نوع كفر «اعتقادى» و «عملى» را مى توان نمادهاى ديگرى از تضاد آلوسى با سلفيه در حوزه تنقيح مفهوم «تكفير» برشمرد. مقاله حاضر با روش تحليلى ـ توصيفى به موضوع مى پردازد.
كليدواژه ها: آلوسى، سلفيه، تكفير، ايمان، كفر، بررسى تطبيقى.
