Marifat, Volume 32, Issue 1, No 304, Year 2025 , Pages 67-77

    The Criteria for Useful Knowledge from the Islamic Perspective and the West with Emphasis on Imam Khomeini and Ayatullah Khamenei’ Thoughts

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Seyed ahmad Rahnemaei / Associate Professor of Educational Sciences Department at the IKI / rahnama@qabas.net
    ✍️ Ehsan / MA in Islamic Jurisprudence (fiqh) and Legal Foundations, the Qur’an and Hadith University / shahabi1366@gmail.com
    Abstract: 
    Abstract Useful knowledge gives identity to the society while useless knowledge makes the society lose its identity. Therefore, the creation of Islamic civilization is one of the most important issues that need to be addressed after several decades of the victory of the Islamic Revolution. Obviously, the realization of this important matter has been the long-held wish of all divine saints. Therefore, the basic question investigated in the present research is: What are the criteria and standards of useful knowledge in Islam and the West? What causes a society to gain growth and perfection or experience decline and failure. The establishment of Islamic civilization has some requirements, the most important of which is the existence of useful knowledge. The most important criterion of useful knowledge from the Islamic point of view is its leading the society towards material and spiritual growth and perfection. But modern western civilization mostly studies and examines material aspects; and usefulness depends on production of wealth and power. For this reason, Using the analytical-documentary method, the present article investigates the thoughts of Imam Khomeini and the supreme leader of the revolution to answer this question. Based on this doctrine, useful knowledge leads the society to growth and perfection and builds civilization.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ملاک‌های علم نافع از منظر اسلام و غرب با تأکید بر اندیشۀ امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب
    Abstract: 
    علم نافع و سودمند به جامعه هویت می دهد و علم غیرنافع جامعه را بی هویت می کند. براین اساس یکی از مهم ترین مسائلی که طرح آن پس از گذشت چند دهه از پیروزی انقلاب اسلامی لازم و بلکه ضروری می نماید، موضوع ایجاد تمدن اسلامی است. بدیهی است تحقق این مهم آرزوی دیرینۀ همۀ اولیای الهی بوده است. بنابراین سؤال اساسی قابل طرح در تحقیق پیش رو این است که ملاک و معیارهای علم نافع در اسلام و غرب چه اموری هستند که موجب می شوند یک جامعه به رشد و کمال برسد و جامعه ای به انحطاط کشیده شود. بدین بیان، برپایی تمدن اسلامی لوازمی دارد که مهم ترین آنها وجود علم نافع و سودمند است. مهم ترین ملاک علم نافع از منظر اسلام این است که جامعه را از لحاظ مادی و معنوی به سوی رشد و کمال سوق می دهد. اما در تمدن مدرن غربی، علومی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرند که جنبه های مادی آن، جلوۀ بیشتری دارند؛ و نافع بودن یا مضر بودن آن به تولید ثروت و قدرت گره خورده است. به همین جهت، نوشتار حاضر با روشی تحلیلی ـ استنادی در پی پاسخ به این پرسش، براساس اندیشه های امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب است. براساس این اندیشه اگر علم نافع در جامعه ای محقق شود، ضمن آنکه جامعه را به رشد و کمال سوق می دهد، تمدن ساز نیز هست.
    References: 
    • ابن‌دريد، محمدبن حسن، بي‌تا، جمهرة اللغة، بيروت، دار العلم للملايين‏.
    • ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن على، 1404ق، تحف العقول، قم، جامعة مدرسين.
    • اسنايدر، مايکل، 1395، «يک صد واقعيت شاخص فروپاشي اخلاقي آمريکا»، ترجمة سيداحمد رهنمايي (منتشرنشده).
    • الهام، غلامحسين، 1393، اسلام و غرب (نقد مباني حقوق بشر در غرب)، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • برقى، احمدبن محمد، 1371، المحاسن، قم، دار الكتب الاسلاميه.
    • بيانات رهبر معظم انقلاب با اقشار گوناگون مردم، در: khamenei.ir.
    • پستمن، نيل، 1381، تکنوپولي: تسليم فرهنگ به تکنولوژي، ترجمة صادق طباطبايي، تهران، اطلاعات.
    • تميمى آمدى، عبدالواحدبن محمد، 1410ق، غررالحكم و درر الكلم، قم، دار الكتاب الاسلامي.
    • جوادي آملي، عبدالله، 1383، فلسفه حقوق بشر، قم، اسراء.
    • ـــــ ، 1387، زن در آيينه جلال و جمال، تحقيق محمود لطيفي، قم، اسراء.
    • ـــــ ، 1388، «علم نافع و هويت‌ساز»، اسراء، ش 1، ص 9ـ28.
    • راغب اصفهانى، حسين‌بن محمد، بي‌تا، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دارالقلم.
    • رخشاد، محمدحسين، 1384، در محضر علامه طباطبائي، قم، سما.
    • رهنمايي، سيداحمد، 1395، غرب‌شناسي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • صدوق، محمدبن على، 1413ق، من لا يحضره الفقيه، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
    • ـــــ ، 1362، الخصال، قم، جامعة‌ مدرسين.
    • طبرسى، فضل‌بن حسن، 1372، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو.
    • طوسى، محمدبن حسن، 1411ق، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بيروت، مؤسسة فقه الشيعه.
    • عبدالحسيني نيک، طيبه، 1393، علم نافع در روايت امام صادق، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، قم، دانشگاه قرآن و حديث.
    • فتال نيشابورى، محمدبن احمد، 1375، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، قم، رضى.
    • فراهيدى، خليل‌بن احمد، بي‌تا، كتاب العين، قم، هجرت‏.
    • فوگل، اشپيل، 1387، تمدن مغرب زمين، ترجمة محمدحسين آريا، تهران، اميرکبير.
    • كراجكى، محمدبن على، 1410ق، كنز الفوائد، تصحيح عبدالله نعمه، قم، دارالذخائر.
    • كلينى، محمدبن يعقوب، 1407ق، الكافي، تهران، دار الكتب الاسلاميه.
    • گلشني، مهدي، 1387، آيا علم مي‌تواند دين را ناديده بگيرد؟، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
    • مجلسى، محمدباقر، 1403ق، بحار الأنوار، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • محققيان، زهرا و مينا مصعد، 1394، «علم نافع، ملاك ها و معيارها از منظر اهل‌بيت»، در: مجموعه مقالات نخستين همايش اهل‌بيت و توليد علم، شيراز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز.
    • مصباح يزدي، محمدتقي، 13/7/1388، «گامي در مسير توليد علوم انساني اسلام»، مراسم افتتاحيه سال تحصيلي مؤسسة امام خميني 88ـ89، در: mesbahyazdi.ir.
    • ـــــ ، 1383، آموزش فلسفه، تهران، شركت چاپ و نشر بين‌الملل.
    • ـــــ ، 1387، تهاجم فرهنگي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1391، پرسش‌ها و پاسخ‌‌‌ها، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • مطهرى، مرتضى‏، 1378، يادداشت‌هاى شهيد مطهرى، تهران، صدرا.
    • ـــــ ، 1377، اسلام و نيازهاي زمان، تهران، صدرا.
    • مطيع، حسين و سوده ياوري، 1391، «ملاک علم نافع در دانشگاه اسلامي براساس قرآن و احاديث»، مطالعات معرفتي در دانشگاه اسلامي، ش 2، ص 231ـ250.
    • مطيع، حسين، 1393، علم نافع در قرآن و احاديث، تهران، سروش.
    • معين، محمد، 1386، فرهنگ فارسي، تهران، اميركبير.
    • موسوي خميني، سيدروح‌الله، 1380، شرح چهل حديث، تهران، ، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
    • ـــــ ، 1382، شرح حديث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
    • ــــ ، 1389، صحیفه امام، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • مولودي، حسين و همكاران، 1397، «بررسي قاعدۀ فقهي علم نافع در تعليم و تعلم»، مطالعات فقه تربيتي، ش 10، ص 137ـ162.
    • ميرباقري، محمدمهدي، 1387، در شناخت غرب، قم، مؤسسة فرهنگي فجر ولايت.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahnemaei, Seyed ahmad, , Ehsan.(2025) The Criteria for Useful Knowledge from the Islamic Perspective and the West with Emphasis on Imam Khomeini and Ayatullah Khamenei’ Thoughts. Marifat, 32(1), 67-77

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyed ahmad Rahnemaei; Ehsan ."The Criteria for Useful Knowledge from the Islamic Perspective and the West with Emphasis on Imam Khomeini and Ayatullah Khamenei’ Thoughts". Marifat, 32, 1, 2025, 67-77

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahnemaei, S, , E.(2025) 'The Criteria for Useful Knowledge from the Islamic Perspective and the West with Emphasis on Imam Khomeini and Ayatullah Khamenei’ Thoughts', Marifat, 32(1), pp. 67-77

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahnemaei, S, , E. The Criteria for Useful Knowledge from the Islamic Perspective and the West with Emphasis on Imam Khomeini and Ayatullah Khamenei’ Thoughts. Marifat, 2025; 32(1): 67-77