معرفت

سخن آغازین

1. عاشورا تک‏واژاه‏اى است که در درون خود عظیم‏ترین مفاهیم را براى تمام تاریخ جاودانه کرده است. عاشورا تنها روز دهم ماه محرم نیست؛ بلکه تکمیل تلاش انبیاى الهى در ارائه راه روشن هدایت و نیل به حیات طیبه است. عاشورا یک نام نیست، بلکه یک فرهنگ است با تمامى ارکان و عناصرش. عاشورا گرچه مسلخ عالى‏ترین ارزش‏هاى دینى و انسانى بود، اما با این حال، در درون خود، شاهد به مر نشستن تمامى فضایل دینى و انسانى است. ما هم در کنار تمامى شیعیان جهان این ایام را به عزا نشسته و از خداوند منّان توفیق قدم نهادن در مسیر عاشورائیان را خواهانیم.

2. در جهانى که تفرقه و جدایى آثار ویرانگر و مخربى از خود برجاى مى‏گذارد و با به وجود آوردن اختلافات گوناگون، موانعى را بر سر راه رشد و تعالى آدمیان قرار مى‏دهد، وجود محورى که به اطراف آن دیدگاه‏هاى مختلف جمع شده و تفرقه و جدایى میان گروه‏ها را به حداقل برساند، آرزویى است که تمامى ادیان، اقوام و ملل دنیا به دنبال آن مى‏باشند. مقاله «معصومان علیهم‏السلام، صراط مستقیم الهى و الگویى براى اتحاد انسان‏ها» به این موضوع پرداخته و معصومان علیهم‏السلام را عامل اتحاد و محور انسجام آدمیان معرفى نموده است.

3. عرب جاهلى پیش از ظهور اسلام، شرک و بت‏پرستى را سرلوحه رفتار خود قرار داده بودند. در این مسیر پرستش غیر خدا به اشکال و صور مختلف بروز یافته بود. اجرام‏پرستى یکى از این نمودهاست که در مقاله «اجرام‏پرستى در جاهلیت» موردنظر و بررسى قرار گرفتهاست.

4. بررسى و تحقیق راجع فرقه‏ها و نحله‏هاى مختلف اسلامى براى درک اشتراکات و افتراقات آنها از ضرورت و اهمیت خاصى برخوردار است. مقاله «شناخت بُهره اسماعیلى؛ پیدایش، باورها، آئین‏ها» در این مسیر تدوین یافته است و تلاش مى‏کند شناختى از این فرقه در اختیار دانش‏پژوهان قرار دهد.

5. پرسش مهم و اساسى که تقریبا در تمامى ادیان الهى به اشکال گوناگون طرح شده، راجع به این موضوع است که اشخاصى که در دوران طفولیت و در دوران کودکى از دنیا رخت بر بسته‏اند در آخرت چه معامله و رفتارى با آنها مى‏شود؟ آیا همانند نیکوکاران مورد محاسبه قرار مى‏گیرند و یا همانند بدکاران و یا اینکه از اساس آخرت آنها به شکلى دیگرگونه رقم مى‏خورد. مقاله «فرجام کودکان در آخرت» این مهم را مورد توجه خود قرار داده است.

6. برهان نظم از جذاب‏ترین براهین اثبات وجود خدا براى عامه مردم است اما با این حال، اهل فنّ نسبت به اعتبار و میزان اعتمادى که مى‏توان نسبت به آن داشت، تردیدهایى را مطرح ساخته‏اند که شایسته است با تأمّلى خاص به آنها نظر کرد و سطح توقع خود را از این برهان با توجه به این مهم تنظیم نمود. برهان نظم در ترازوى نقادى منطقى بار این تحلیل را بدوش کشیده است.

7. بى‏تردید آموزه‏هایى همانند تثلیث، فدا و ذات الهى داشتن عیسى علیه‏السلام، در مسیحیت در طول تاریخ شکل گرفته و اغلب بر اساس اعتقادنامه‏هاى مختلف رسمیت یافته است. این نکته ما را به مسئله مهمى رهنمون مى‏سازد که مسیحیت و اعتقادات مسیحى به در حالتى تاریخمند صورت تکوین به خود گرفته‏اند و باید پیدایش آنها را در طول تاریخ مورد مشاهده قرار داد. مقاله «تاریخ‏مندى مسیح علیه‏السلام یا اعتقادات مسیحیت؟» به این موضوع توجه کرده و بدان پرداخته است.

8. در ادیان و آئین‏هاى بزرگ جهان، اشخاصى تأثیرگذار وجود دارند که با ارائه دیدگاه‏هاى خود گاه مسیر تعالیم و آموزه‏هاى آن ادیان و آیین‏ها را تغییر مى‏دهند و تحولات شگرفى را از خود برجاى مى‏گذارند. اکنون در فضاى میسحیت، اشخاصى همانند کلمنس رومى و یا اُریجن از چنین حالتى برخوردارند و مقاله «مرورى بر آراء اریجن و تأثیر او بر الهیات مسیحى» به نقش ایشان در مسیحیت پرداخته است.

9. دیدگاه‏هاى ثبوت‏گرایانه و تحول‏گرایانه راجع به خلقت جانوران، در یک قرن و نیم گذشته تعارضات و چالش‏هاى مختلفى را میان زیست‏شناسان، طبیعى‏دانان و حتى الهى‏دانان به وجود آورده است. تدوین مقالات و کتب مختلف، ارائه کنفرانس‏ها و نشست‏هاى گوناگون، تدوین درسنامه‏ها و ارائه مباحثى از این دست در مراکز علمى و آکادمیک، شاهدى بر این مدعاست. مقاله «نظریه‏هاى منشأ حیات و تکامل انواع» تلاشى است در جهت روشن‏تر شدن فضاى مباحث و کوششى است براى دست دادن دیدگاهى روشن‏تر در این زمینه.

                                                                                                            دبیر گروه دین‏شناسى