نگاهى به مبانى تفسير قرآن در آثار استاد آيت اللّه مصباح

سال بيست و پنجم ـ شماره 222 (ويژه علوم قرآنى)

غلامعلى عزيزى كيا / استاديار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره          azizikia@qabas.net

دريافت: 15/10/94               پذيرش: 29/3/95

چكيده

مبانى تفسير از جمله مؤثرترين عوامل جهت دهنده تلاش مفسر در عمليات تفسيرى است و در شكل گيرى فهم درست از مقاصد خداوند از آيات نقشى بى بديل دارد. يكى از راه هاى شناخت مبانى تفسير قرآن، مراجعه به مقدمه و يا متن تفاسيرى است كه به مناسبت مقام از مبنايى سخن گفته و يا در تلاش تفسيرى خود از آن بهره برده اند. در تفسير موضوعى معارف قرآن اثر استاد آيت اللّه مصباح و نيز در برخى آثار ديگر ايشان به برخى مبانى اشارتى شده و اثرگذارى آن در فهم قرآن روشن شده است. نگارنده با مرورى بر اين آثار، آن مبانى را استخراج و توصيف و تحليل كرده است. برخى از اين مبانى عبارتند از: كلام خدا بودن قرآن؛ عقلايى بودن زبان قرآن؛ امكان و جواز فهم قرآن؛ تفاوت تفسير با تأويل؛ واقع نمايى آيات قرآن؛ هدف دارى؛ مصونيت از تحريف؛ اعجاز در هماهنگى و عدم اختلاف؛ جهانى بودن و جاودانگى؛ جامعيت در بيان امور مرتبط با هدايت انسان.

كليدواژه ها: تفسير قرآن، مبانى تفسير، پيش نيازهاى تفسير، مفروضات مفسر، آيت اللّه مصباح.