فراتحليل مطالعات دين و اضطراب: بررسي چالش‌هاي معرفتي و روشي آثار منتشرشده دربارة دين و اضطراب (1381ـ 1391)

سال بيست و ششم ـ شماره 241 (ويژة روان‌شناسي)

فاطمه مرندي / كارشناس ارشد روان‌شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم تحقيقات                                                  nabavian2565@anjomedu.ir

محمد فولادي / دانشيار گروه جامعه‌شناسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                                                                    fooladi@iki.ac.ir

دريافت: 2/4/96 ـ پذيرش: 30/10/96

چکيده

هدف از اين پژوهش، فراتحليل مطالعات دين و اضطراب و بررسي چالش‌هاي روش‌شناختي و معرفتي آن دو است. جامعة آماري تمام آثار مربوط به دين و اضطراب است كه طي سال‌هاي 1381 تا 1391 به صورت كتاب، پايان‌نامه و مقاله منتشر شده است. در اين پژوهش، پس از وارسي اولية آثار منتشرشده و حذف منابعي كه خارج از قلمرو پژوهش بود، اين آثار به دقت مطالعه و كاستي‌ها و چالش‌هاي آنها از لحاظ ملاک‌هاي روشي و معرفتي، بررسي و ارزيابي شد و اطلاعات به‌دست‌آمده در جدول توصيفي و آمار استنباطي و تحليلي از طريق نرم‌افزارspss تجزيه و تحليل گرديد. تحليل داده‌ها نشان داد که پژوهش‌های منتشرشده در دهة مزبور، دچار چالش‌های روشی و معرفتی بسياري است. برخي از چالش‌هاي معرفتي در اين پژوهش عبارت است از: نگاه منفي به دين در رفع اضطراب، نگاه خنثا به دين در رفع اضطراب، استفاده از منابع غيراصيل روان‌شناسي، استفاده از منابع غيراصيل ديني، مستندات ناكافي، فهم نادرست از مفهوم و رابطة دين و اضطراب. همچنين برخي چالش‌هاي روش‌شناختي اين پژوهش عبارت است از: بهره‌گيري از روش كمّي صرف و يا كيفي صرف؛ فقدان نمونه‌گيري در دسترس و يا نمونه‌گيري پژوهش؛ فقدان سؤال و يا فرضية پژوهش.

كليدواژه‌ها: چالش‌هاي روش‌شناختي، چالش‌های معرفتي، دين، اضطراب، فراتحليل.