معرفت

* سیده سکینه یزدان پناه / کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی، داشگاه قم    taheritahura@yahoo.com
فرح رامین / دانشیار گروه فلسفه تطبیقی دانشگاه قم    f.ramin@qom.ac.ir
دریافت: 17/11/98                    پذیرش: 01/05/99
چکیده
حدوث و قدم نفس ازجمله دغدغه های فیلسوفان مسلمان بوده است. شیخ اشراق، براساس مبانی فلسفی و دلایل ویژه خود، به حدوث نفس قائل است. او معتقد است نفس همزمان با حدوث بدن مادی، به صورت مجرد حادث می شود. شارحان سهروردی، اندیشه وی را با متون دینی ناسازگار دانسته و دلایل وی بر حدوث نفس را ناتمام دانسته اند. از طرفی شیخ اشراق در رسائل رمزی و تأویلی اش به حضور نفس در عوالم پیشین اشاره دارد و به نظر می رسد که نفس از بالا و عوالم مافوق، به این نشئه مادی آمده و عوالمی را پیش از این دنیا سیر کرده است. در این پژوهش برآنیم با رویکردی تحلیلی و نو اشراقی از مبانی فلسفی شیخ اشراق، ناسازگاری موجود در آراء سهروردی را توجیه کنییم و به این نتیجه رهنمون شده ایم که نفوس انسانی پیش از دنیا در ناحیه علت و رب النوع خویش به نحو کلی وجمعی وجود داشته اند و سپس در این عالم مادی به نحو جزئی و شخصی حادث شده اند.
کلیدواژه ها: شیخ اشراق، نفس، حدوث، قدم، شهرزوری، قطب الدین شیرازی.