رفتار حمایتی؛ مفاهیم مرتبط و انواع آن در منابع اسلامی

محمدرضا جهانگیرزاده قمی/ استادیار گروه روان‌شناسي مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی ره     Jahangirzade@iki.ac.ir
ابوالقاسم بشیری گورتی/ استادیار گروه روان‌شناسي مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی ره     Bashiri@iki.ac.ir
* سیدهادی صبوری/ کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره     Saborised110@gmail.com
دريافت: 29/02/99                    پذيرش: 16/06/99
چکيده
ازجمله رفتارهای بین‌فردی انسان، رفتار حمایتی است که سال‌ها روان‌شناسان اجتماعی پیرامون آن به تحقیق پرداخته‌اند. اما سؤال اینجاست اگر در منابع اسلامی بخواهیم پژوهشی درباره رفتار حمایتی انجام دهیم، با چه مفاهیمی باید سراغ آیات و روایات رفت؟ بنابراین هدف این پژوهش، دستیابی به مفاهیم مرتبط با رفتار حمایتی و انواع رفتار حمایتی در منابع اسلامی است. بدین‌منظور، با روش توصیفی ـ تحلیلی، با استفاده از تعریف رفتارحمایتی در روان‌شناسی و مفاهیم اخلاق اسلامی در حیطه‏ رفتارهای بین‌فردی به سراغ منابع اسلامی رفته و مفاهیمی را که حاوی چند قید از قیود تعریف رفتار حمایتی در روان‌شناسی بودند، استخراج گردید که تعداد آنها به 28 مفهوم رسید و ارتباط این مفاهیم با رفتار حمایتی براساس قیود تعریف رفتار حمایتی در روان‌شناسی، تبیین گردید. سپس برای به‌دست آوردن روایی محتوا، از شاخص روایی محتوا CVI استفاده شد، برای این منظور، پرسشنامه‌ای که در آن قیود تعریف رفتارحمایتی، مفاهیم استخراج شده، تعاریف آنها و نوع ارتباطشان با رفتارحمایتی در روان‌شناسی، درج گردیده بود، تهیه و به 7 کارشناس ارائه گردید. در نهایت با توجه به نظر کارشناسان، 23 مفهوم ارتباطشان با رفتارحمایتی در روان‌شناسی تأیید گردید. براساس مفاهیم مورد تأیید کارشناسان، می‌توان گفت رفتار حمایتی به حمایت‌های مادی و غیر‌مادی تقسیم می‌شود و سپس حمایت‌های مادی به مالی و خدماتی و غیر‌مادی به عاطفی و شناختی تقسیم می‌گردد.
کلیدواژه‌ها: رفتارحمایتی، منابع اسلامی، نوع‌دوستی، رفتار یاری‌گرانه.