بازکاوي موضع سيدعبدالله بهبهاني در نهضت تحريم تنباکو

* عليرضا جوادزاده/ استاديار گروه تاريخ انديشه معاصر مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره     Javadi4@qabas.net
محمد ملک‌‌زاده / استاديار گروه سياست پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي     Malekzadeh1350@gmail.com
دريافت: 18/12/1399                    پذيرش: 15/04/1400
چکيده
سيد‌‌عبدالله بهبهاني در جريان نهضت تحريم تنباکو، به حمايت از قرارداد رژي و نقض حکم تحريم اقدام کرد. در اين راستا، برخي اقدامات خاص وي، مانند ديدار با مسئولان انگليسي، موجب انگشت‌نما شدن وي و ماندگاري نامش در تاريخ به‌عنوان ناقض حکم تحريم گرديد. نوشتار حاضر با روش تاريخي و بررسي دقيق گزارش‌ها‌ و اسناد، به توصيف و تبيين مواضع و اقدامات بهبهاني در نهضت تحريم تنباکو پرداخته است.    
در نگاهي همدلانه، علت موضع و اقدامات وي را مي‌توان ناظر به دو مسئله دانست (که البته هر دو قابل نقد است): 1. تشکيک در اصالت و نيز شرعي بودن حکم تحريم؛ 2. توجه به منافع حاصل از اجراي قرارداد رژي و مضرات فسخ آن براي ايران. علی‌رغم‌ آنکه بهبهاني روابط نزديکي با امين‌السلطان صدراعظم برقرار کرده بود و نيز تمايلاتي به مسئولان انگليس و سياست‌هاي آن کشور داشت که نبايد تأثيرگذاري اين روابط و تمايلات را در مواضع بهبهاني ناديده گرفت، با اين حال، ادعاي اخذ رشوه از سوي بهبهاني براي مبارزه با حکم تحريم مورد ترديد جدي است و موارد ارائه‌شده در اين زمينه، توان اثبات چنين ادعايي را ندارد.
کليد‌واژه‌ها: سيد‌عبدالله بهبهاني، تحريم تنباکو، قرارداد رژي.