Writers:
Hamid Aryan
/ Associate Professor, Department of Commentary and Quranic Sciences, Imam Khomeini Education and Research Institute /
aryan@iki.ac.ir
Pages:
79-93
Receive Date: 2025/12/04
Accept Date: 2025/12/04
Abstract:
From the perspective of humanism, the right to life and the right to freedom are considered to be derived from human nature, and this view is in challenge with the teachings of religions, especially Islam, regarding individual and social human rights. Using an analytical-critical method, this article examines the humanist notion of the right to life and freedom and its theoretical foundations based on Islamic insight. In this study, attention has been paid to and emphasis has been placed on the perspective of the prominent contemporary Islamic thinker, Ayatollah Misbah Yazdi. The results of the research show that the humanist view of the inherent value of man and the legal requirements resulting from this view face several problems: First, the granting of these rights to man by nature lacks rational support. Secondly, individual freedoms are not absolute and do not absolve anyone of moral responsibility. Thirdly, in social freedom, the right to independently enact laws and appoint a ruler by humans lacks any legitimacy, and freedom of expression and belief, as well as freedom in economic activity, are completely restricted and can be accepted and defended within a specific framework.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نگرش اومانیسم به حقوق طبیعی انسان (حق حیات وآزادی) و ارزیابی آن بر اساس بینش اسلامی در پرتو اندیشه آیتالله مصباح یزدی
Abstract:
از دیدگاه اومانیسم، حق حیات و حق آزادی منبعث از طبیعت انسان بوده و این نگاه در چالش با آموزههای ادیان، بهویژه اسلام در باب حقوق فردی و اجتماعی انسان است. مقالة حاضر با روش تحلیلی ـ انتقادی انگارة اومانیسم دربارة حق حیات و آزادی و پایههای نظری آن بر اساس بینش اسلامی را بررسی کرده است. در این بررسی بر دیدگاه اندیشمند برجستة اسلامی معاصر، آیتالله مصباح یزدی توجه و تأکید شده است. حاصل پژوهش نشان میدهد که نگاه اومانیستی به ارزش ذاتی انسان و لوازم حقوقی مترتب بر این نگرش با اشکالات متعددی روبهروست: اولاً، اعطای این حقوق از سوی طبیعت انسان به او فاقد پشتوانة عقلی است. ثانیاً، آزادیهای فردی مطلق نیستند و از هیچکس سلب مسئولیت اخلاقی نمیکنند. ثالثاً، در آزادی اجتماعی حق وضع قانون و نصب حاکم به صورت استقلالی از سوی انسان، فاقد هرگونه مشروعیت است و آزادی بیان و عقیده و نیز آزادی در فعالیت اقتصادی کاملاً مقید بوده و در چارچوب خاصی قابل پذیرش و دفاع است.
References:
- قرآن کریم.
- آریان، حمید و مشایخی، محمدمهدی (1397). کرامت ذاتی انسان در قرآن؛ مؤلفههای وجودی. قرآنشناخت، 23، 37-56.
- ابراهیمزاده آملی، عبدالله (1386). انسان در نگاه اسلام و اومانیسم. قبسات، 44، 51-70.
- ابراهیمیان، حسین (1381). انسانشناسی. تهران: دفتر نشر معارف.
- ابنفارس، احمد بن زکریا (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: بینا.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. چ سوم. بیروت: دار صادر.
- ایزدهی، سیدسجاد و ابراهیمزاده، احمد (1403). مقایسة انسانمحوری خودبنیاد و خدابنیاد و الزامات آنها با تأکید بر دیدگاه آیتالله خامنهای. قبسات، 112، 26-48.
- باستانی، فاطمه و رضائی، میلاد (1399). سنجش حقوق بشر اومانیستی و تطبیق آن با منابع اسلامی. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 25، 79-96.
- بشیریه، حسین (1382). دیباچهای بر فلسفة عدالت. ناقد، 1، 1-46.
- بلوم، ویلیام تی (1373). نظریههای نظام سیاسی. ترجمة احمد تدین. تهران: آران.
- پیتیر، آندره (بیتا). مارکس و مارکسیسم. ترجمة شجاعالدین ضیائیان. تهران: دانشگاه تهران.
- جانسون، گلن (1378). اعلامیة جهانی حقوق بشر. ترجمة محمدجعفر پوینده. تهران: نشر نی.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1380). ترمینولوژی حقوق. چ یازدهم. تهران: گنج دانش.
- جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376ق). الصحاح. بیروت: بینا.
- دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
- راجر، سالیوان (1380). اخلاق در فلسفة کانت. ترجمة عزتالله فولادوند. تهران: طرح نو.
- رجبی، محمود (1396). انسانشناسی. چ بیست و چهارم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- زرشناس، شهرام (1381). مبانی نظری غرب مدرن. تهران: کتاب صبح.
- سبحانی، حسن (1384). عدالت اقتصادی، دستاوردها، موانع و راهکارها (گفتگو). حکومت اسلامی، 35، 57-81.
- سجادی، سیدضیاء (1360). انسان از دیدگاه قرآن. تهران: بنیاد قرآن.
- سلمانپور، داود و دیگران (1398). کرامت ذاتی انسان در قرآن کریم و چالشهای فراروی آن. مطالعات قرآن و حدیث، 25، 219-242.
- طباطبائى، سیدمحمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- عمید، حسن (1360). فرهنگ عمید. چ سوم. تهران: امیرکبیر.
- فارسیجانی، پرویز (1395). کرامت انسان از نگاه اسلام و مسیحیت. تهران: روزگار.
- فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). العین، چ دوم. قم: بینا.
- فریدمن، مایکل (1382). مبانی حقوق بشر. ترجمة فریدون مجلسی. تهران: کتاب جمهور.
- کاپلستون، فردریک (1380). تاریخ فلسفه از دکارت تا لایپنیتس. ترجمة غلامرضا اعوانی. تهران: سروش.
- کاتوزیان، ناصر (1388). فلسفة حقوق. چ پنجم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- گلدمن، لوسین (1375). فلسفة روشنگری. ترجمة شیوا کاویانی. تهران: فکر روز.
- گیورث، آلن (1384). آیا حقوق بشری وجود دارد؟ در: مبانی نظری حقوق بشر: مجموعه مقالات دومین همایش بینالمللی حقوق بشر. ترجمة محمد حبیبی مجنده. قم: مرکز مطالعات حقوق بشر دانشگاه قم.
- لالاند آندریه (1996). موسوعة لالاند الفلسفیه. ترجمة خلیل احمد خلیل. بیروت: منشورات عویدات.
- مصاحب، عبدالحسین و دیگران (بیتا). دائرةالمعارف فارسی. چ دوم. تهران: امیرکبیر.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1380). به سوی خودسازی. نگارش کریم سبحانی. چ چهارم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1382). کاوشها و چالشها. نگارش محمدمهدی نادری قمی. چ سوم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1388الف). معارف قرآن (1-3). چ دوم. قم: مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1388ب). نظریة حقوقی اسلام. نگارش محمدمهدی نادری قمی و محمدمهدی کریمینیا. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391الف). پاسخ استاد به جوانان پرسشگر. قم: مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391ب). پرسشها و پاسخها. چ هفتم. قم: مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391ج). نظریة سیاسی اسلام. نگارش کریم سبحانی. چ ششم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391د). خداشناسی، کیهانشناسی، انسانشناسی. چ چهارم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391هـ.). حقوق و سیاست. نگارش محمد شهرابی. چ چهارم. قم: مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1392الف). نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام. نگارش عبدالحکیم سلیمی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1392ب). جامی از زلال کوثر. نگارش محمدباقر حیدری. چ پانزدهم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1394). جنگ و جهاد در قرآن. چ چهارم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1396الف). آموزش فلسفه. چ هجدهم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1396ب). نظریة حقوقی اسلام. نگارش محمدمهدی کریمینیا. چ ششم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- منفرد، مهدی (1395). کرامت انسان از دیدگاه قرآن و روایات. قم: مصطفی.
- میرموسوی، سیدعلی و حقیقت، سیدصادق (1376). مبانی نظری حقوق بشر در اسلام. قبسات، 5-6، 154-175.
- نصری، عبدالله (1372). مبانی انسانشناسی در قرآن. تهران: فیض.
- نوری، نورعلی (1399). دربارة حقوق. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- واینر، فلیپ پی (1385). فرهنگ تاریخ اندیشهها (مطالعاتی دربارة گزیدة اندیشههای اساسی). ترجمة گروه مترجمان. تهران: سعادت.
- هاشمی، محمد (1384). حقوق بشر و آزادیهای اساسی. تهران: میزان.
- یاحقی، محمدجعفر (1372). فرهنگنامة قرآنی. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامیآستان قدس رضوی.
- یداللهپور، بهروز (1391). کرامت انسان در قرآن (ماهیت، مبانی و موانع). قم: ادیان.Donnelly, J. (1998). The Concept of Human Rights. London: Coorm Helm.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
nagahi, Hosein, Aryan, Hamid.(2025) The Humanism's View of Natural Human Rights (Right to Life and Freedom) and its Evaluation based on Islamic Insight in Light of the Thought of Ayatollah Mesbah Yazdi. Marifat, 33(4), 79-93 https://doi.org/10.22034/marifat.2025.2019417
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Hosein nagahi; Hamid Aryan."The Humanism's View of Natural Human Rights (Right to Life and Freedom) and its Evaluation based on Islamic Insight in Light of the Thought of Ayatollah Mesbah Yazdi". Marifat, 33, 4, 2025, 79-93
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
nagahi, H, Aryan, H.(2025) 'The Humanism's View of Natural Human Rights (Right to Life and Freedom) and its Evaluation based on Islamic Insight in Light of the Thought of Ayatollah Mesbah Yazdi', Marifat, 33(4), pp. 79-93
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
nagahi, H, Aryan, H. The Humanism's View of Natural Human Rights (Right to Life and Freedom) and its Evaluation based on Islamic Insight in Light of the Thought of Ayatollah Mesbah Yazdi. Marifat, 2025; 33(4): 79-93