Pages:
37-48
Receive Date: 2025/10/15
Accept Date: 2025/10/15
Abstract:
Within the ḥadīth compilations of both major Islamic schools (Shi'a and Sunni), narrations exist that condemn the practice of "Ḍarb al-Qur'an bi al-Qur'an". A conceptual analysis of this term and an assessment of the validity of these narrations are necessary, particularly regarding their potential to impede the interpretation of the Qur'an by the Qur'an (tafsīr al-Qur'an bi al-Qur'an) and the thematic interpretation of the Holy Qur'an (al-tafsīr al-mawḍūʿī), which are among the most important tools for discerning the intents of the Lawgiver within the Divine Book. This research seeks to examine the chains of transmission and the textual meanings of the "Ḍarb" narrations found in both Shi'a and Sunni sources, and to analyze the relationship between these narrations and the evidence supporting the authority of interpreting the Qur'an by the Qur'an and thematic interpretation, utilizing a jurisprudential and principles-based ijtihādī methodology. The most significant findings of this study are as follows: 1.These narrations are considered authentic from a transmission (sanad) perspective. 2. The condemned "Ḍarb" in these narrations means the failure to observe the established principles of interpretation, such as considering the general and the specific (al-ʿāmm wa al-khāṣṣ), the abrogating and the abrogated (al-nāsikh wa al-mansūkh), and the ambiguous and the clarifying (al-mujmal wa al-mubayyin), when extracting divine intents. The primary cause of this is separation from the Ahl al-Bayt (AS), who are the complete authorities on the Holy Qur'an . 3.These narrations do not impede the authority of interpreting the Qur'an by the Qur'an and thematic interpretation, provided that the complete principles of interpretation are observed and the perspectives of the Ahl al-Bayt (AS) are considered to the extent possible, based on the validity and content of the interpretive narrations. The most important innovation of this research is its methodological approach, which involves a jurisprudential and principles-based ijtihādī examination of these narrations- an approach not observed in previous studies.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی مانعیت روایات ضرب از حجیت تفسیر موضوعی
Abstract:
در مجامع حدیثی فریقین روایاتی در ذم ضرب قرآن به قرآن وارد شده است. مفهومشناسی این اصطلاح و اعتبارسنجی این روایات از جهت احتمال مانعیت از تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر موضوعی قرآن کریم که بهترین ابزار برای دستیابی به مقاصد شارع در کتاب الهی است، ضرورت دارد. این پژوهش درصدد بررسی سندی و دلالی روایات ضرب در احادیث خاصه و عامه و نسبت این روایات با ادلۀ حجیت تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر موضوعی با روش اجتهادی فقهی و اصولی است. مهمترین نتایج این پژوهش عبارتند از: 1. این روایات به لحاظ سندی معتبر است. 2. مقصود از ضرب مذموم قرآن در این روایات عدم رعایت ضوابط تفسیر مثل ملاحظه عام و خاص و ناسخ و منسوخ و مجمل و مبیّن در استخراج مقاصد الهی است که مهمترین عامل آن جدایی از اهل بیت(ع) بهعنوان عالمان کامل به قرآن کریم است. 3. این روایات مانع از حجیت تفسیر قرآن به قرآن و موضوعی با رعایت کامل ضوابط تفسیر و در نظر گرفتن دیدگاه اهلبیت(ع) در حد میسور از جهت اعتبار و مدلول روایات تفسیری نیست. مهمترین نوآوری این تحقیق، روش بررسی اجتهادی فقهی و اصولیِ این روایات است که در پژوهشهای گذشته دیده نمیشود.
References:
- قرآن کریم.
- انصاری، مرتضی (1428ق). فرائد الاصول. چ نهم. قم: مجمع الفکر اسلامی.
- ایازی، سیدمحمدعلی (1385). نقد و بررسی ضرب قرآن. علوم حدیث 41 (11)، 3ـ12.
- ابنحنبل، احمد بن محمد (1416ق). مسند. قاهره: دار الحدیث.
- ابنسعد، محمد بن سعد (1410ق). الطبقات الکبری. تحقیق محمد عبدالقادر عطا. بیروت: دار الکتب العلمیه.
- ابنفارس، احمد بن زکریا (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابنکثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
- بابایی، علیاکبر (۱۳۸۹). مکاتب تفسیری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- برقى، احمد بن محمد (1371). المحاسن. تصحیح جلالالدین محدث. چ دوم. قم: دار الکتب الاسلامیه.
- بیآزار شیرازی، عبدالکریم (۱۳۶۸). نطق و تکلم در قرآن. مقالات و بررسیها، ۴۷-۴۸ (۲۵)، 46ـ121.
- جوادی آملی، عبدالله (1383). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
- حجتی، سیدمحمدباقر و احسانی، کیوان (1385). منطق تفسیر قرآن به قرآن و بررسی رابطه آن با روایات ضرب قرآن. پژوهش دینی، 14(5)، 35ـ52.
- حلی، حسن بن یوسف (۱۴۰۲ق). رجال العلامة الحلی. تصحیح محمدصادق بحرالعلوم. قم: شریف الرضی.
- رجبی، محمود (1388). تفسیر موضوعی قرآن از منظر استاد محمدتقی مصباح یزدی. قرآن شناخت، 4 (12)، 46ـ111.
- رستمى، علىاکبر (1380). آسیبشناسى و روششناسى تفسیر معصومان. رشت: کتاب مبین.
- رضایى اصفهانى، محمدعلى (1382). درسنامه روشها و گرایشهاى تفسیرى قرآن. قم: مرکز جهانى علوم اسلامى.
- سیفى مازندرانى، علىاکبر (1428ق). دروس تمهیدیة فی القواعد التفسیریة. قم: مؤسسة النشر الاسلامى.
- شبیری زنجانی، سیدموسی (1419ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسۀ راىپرداز.
- صدوق، محمد بن علی (1403ق). معانی الاخبار. قم: جامعة مدرسین.
- صدوق، محمد بن علی (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: شریف الرضی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: جامعۀ مدرسین.
- طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
- علمالهدی، علی بن حسین (شریف مرتضی) (1384). تفسیر النعمانی او رساله المحکم و المتشابه. تحقیق و تقدیم عبدالحسین غریفی بهبهانی. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
- عمیدزنجانى، عباسعلى (1373). مبانى و روشهاى تفسیر قرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
- عیاشى، محمد بن مسعود (1380). تفسیر العیاشی. تهران: المطبعة العلمیه.
- فانى اصفهانى، سیدعلى (1411ق). آراء حول القرآن. بیروت: دار الهادى.
- فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. قم: هجرت.
- فیض کاشانى، ملامحسن (1406ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین على(ع).
- قدسی، احمد و امینی تهرانی، محمد (1394). معناشناسی تطبیقی حدیث ضرب القرآن بالقرآن و ارتباط آن با تفسیر به رأی. پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی، 3(22)، 7-28.
- کشی، محمد بن عمر (۱۴۰۴ق). اختیار معرفة الرجال. قم: مؤسسة آلالبیت(ع) لاحیاء التراث.
- کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- مجلسى، محمدتقى (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسسۀ فرهنگى ـ اسلامى کوشانبور.
- مدنى، علىخان بن احمد (1384). الطراز الأول والکناز لما علیه من لغة العرب المعول. مشهد: مؤسسۀ آلالبیت(ع) لاحیاء التراث.
- یداللهپور، بهروز (1383). مبانى و سیر تاریخى تفسیر موضوعى قرآن. قم: دارالعلم.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Hoseini, Seyyed Mohammad Mehdi, Azizi kiya, Gholam ali.(2025) An Examination of the Impediment of the "Ḍarb" Narrations to the Authority of Thematic Interpretation. Marifat, 34(4), 37-48 https://doi.org/10.22034/marifat.2025.2019916
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Seyyed Mohammad Mehdi Hoseini; Gholam ali Azizi kiya."An Examination of the Impediment of the "Ḍarb" Narrations to the Authority of Thematic Interpretation". Marifat, 34, 4, 2025, 37-48
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Hoseini, S, Azizi kiya, G.(2025) 'An Examination of the Impediment of the "Ḍarb" Narrations to the Authority of Thematic Interpretation', Marifat, 34(4), pp. 37-48
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Hoseini, S, Azizi kiya, G. An Examination of the Impediment of the "Ḍarb" Narrations to the Authority of Thematic Interpretation. Marifat, 2025; 34(4): 37-48