After the Muslim conquest of Spain, a group of Christians had a good cooperation with the Muslim Arabs in governing the country. Maintaining their religion, this group of Christians also imitated many Arab customs and traditions. They were known as Musta’ribs or Mudaribs among Christian historians. Musta’ribs were the link between Muslim Arab rulers and the Christian people in the territory of Spain, and played a significant role in transferring the Muslim heritage to Spain and promoting Arab culture. According to this research, Mudarib or Musta’rib was a term for Christians living in Andalusia who accepted the rule of Muslim rulers and their customs. In spite of many problems they faced, they had a great influence in transferring Islamic sciences and Greek philosophy to Andalusia as well, and they created the Mudaribi style in their art. Using a descriptive-analytical method, this research aims to clarify the role of Musta’ribs in taking advantage of Muslim’s culture and civilization and applying it to develop their land.
هنگام استیلای مسلمانان در اسپانیا گروهی از مسیحیان با اعراب مسلمان در ادارۀ امور کشور همکاری بیشتری داشتند. این گروه از مسیحیان درعینحال که دین خود را حفظ کردند؛ بسیاری از آداب و سنن اعراب را نیز تقلید کردند. آنها در میان مورخان مسیحی به مُستَعربان یا مُضاربها مشهور شدند. مستعربان، حلقۀ واسط میان حکمرانان عرب مسلمان و مردم مسیحی در محدودۀ سرزمین اسپانیا بودند که در انتقال میراث مسلمانان به سرزمین اسپانیا و ترویج فرهنگ عربی نقش بسزایی ایفا کردند. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مضاربها یا مستعربان واژهای بوده برای مسیحیان ساکن اندلس که هم حکومت حاکمان مسلمان را پذیرفته بودند هم آدابورسوم آنان را. همچنین آنها با وجود مشکلات فراوان بهواسطۀ امتیازاتی که داشتند، توانستند تأثیر زیادی در انتقال علوم اسلامی و فلسفۀ یونانی به اندلس داشته باشند و در زمینههای هنری سبک مضاربی را بهوجود آورند. این پژوهش بهروش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته و هدف از آن روشن شدن نقش مستعربان در بهرهگیری از فرهنگ و تمدن مسلمانان و بهکار بردن آن در پیشرفت سرزمین خود است.
ابنعذاری، محمدبن محمد، 1418ق، البیان المغرب فی اخبارالاندلس و المغرب، تحقیق ج. س. کولان و إ. لوی پروونسال، بیروت، دارالفکر.
حسینزاده شانهچی، حسن، 1380، «ترجمه متون علمی مسلمانان در اروپا»، تاریخ اسلام، ش 8، ص 71-98.
سعیدیان جزی، مریم، 1391، «درآمدی بر تاریخ اجتماعی اسپانیای اسلامی در منابع تاریخی و جغرافیایی قرن چهارم تا هفتم هجری»، تاریخ اسلام، سال سیزدهم، ش 49، ص 183-210.
عزیز، احمد، 1357، «انتقال میراث فرهنگی اسلام از طریق سیسیل به اروپا»، ترجمه نقی لطفی، جستارهای ادبی، ش 56، ص 811-826.
عنان، محمد عبدالله، 1368، تاریخ دولتهای اسلامی در اندلس، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران، کیهان.
کشیکچی رضوی، محمد، 1390، «مُستَعرَبان؛ مسیحیان تحت سیطرۀ اسلام»، زمانه، دوره جدید، ش 102و103، ص 62-64.
میه لی، آلدو، 1371، علوم اسلامی و نقش آن در تحول جهان، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی.
همتیگلیان، عبدالله، 1384، «مولدان در اسپانیای اسلامی»، مطالعات اسلامی، ش 72، ص 213-230.
همتیگلیان، عبدالله، 1389، مدجّنان (پژوهشی در تعامل و تقابل اسلام و مسیحیت در اسپانیا)، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
هونکه، زایگرد، 1361، فرهنگ اسلام در اروپا، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
BeAle-Rivaya, Yasmine, 2010, "The History and Evolution of the term “MOZARAB”", Imago Temporis. MedIum Aevum, No. 4, p. 51-71.
De la Paz Estevez, María, 2010, The “Other” Christians. The Mozarab Population of Toledo and the Reconq, PhD Candidate- Universidad de Buenos Aires (UBA) Staff member at Instituto de Historia Antigua y Medieval.
Hitchcock, Richard, 2008, Mozarabs in medieval and early modern Spain, Routledge, Taylor Francis Landon and New York.
Moreno, Aaron Michael, 2012, "Arabicizing, Privileges, and Liturgy in Medieval Castilian Toledo: The Problems and Mutations of Mozarab Identification (1436-1085), ProQuest LLC, Document ID: 1012288980.
Kargar Jahromi, Fatemeh.(2024) A Study on the Role of Mudariban in Islamic Culture and Civilization. Marifat, 32(11), 19-26 https://doi.org/10.22034/marifat.2024.2020138