Ma`rifat

اگر هدف تاریخ به اعتبار «فاعتبروا یا اولى الابصار» روشن نمودن زوایاى پنهان و تاریک باشد تا وجدان خفته ملتى را بیدار نماید، این رسالت بر عهده پژوهشگران و محققان است. مشروطیت را مى‏توان نخستین گام عینى و عملى توسعه‏گرایى ایران دانست. تحولات اجتماعى معمولاً «جامعه‏محور» یا «نخبه‏محور» هستند. از جلوه‏هاى مهم تاریخ، یکى هم شناخت شخصیت‏هاى دینى، سیاسى و اجتماعى است. در تحولات مشروطیت ایران شخصیت‏هاى مهم سیاسى با نگرش‏ها و گرایش‏هاى مختلف نقش داشتند. شناخت روش و منش این چهره‏ها در نشان دادن مسیر درست آینده فراروى ملت ایران بسیار مؤثر است. مقاله حاضر با انگیزه روشنگرى اندیشه سیاسى حاج آقانوراللّه در هدایت و پیروزى مشروطیت در اصفهان، سعى در تبیین دیدگاه‏هاى ایشان نسبت به برخى مفاهیم، از جمله: استبداد، استعمار، مشروطه مشروعه، سکولاریسم، آزادى، مردم و... دارد. پژوهش در اندیشه سیاسى حاج آقانوراللّه، بیان‏کننده این حقیقت است که ایشان فردى واقع‏گرا و در عین حال، آرمان‏گرا بود، به اندیشه مشروطه مشروعه اعتقادى راسخ داشت، مخالف سکولاریزه شدن مشروطیت در ایران بود و در حکومت مردمى سه ساله سعى در اجراى احکام شریعت در اصفهان داشت.