Ma`rifat

نوشتار حاضر تلاشى است در راستاى تحلیل نظریه دورکیم در ارتباط با قانون‏مندى جامعه و آزادى انسان. این بحث یکى از مباحث عمده نظم است. حل مسئله فوق ثمرات علمى و عملى مهم را در پى دارد. این نوشتار به نقد دیدگاه دورکیم پرداخته است. روش این نوشتار، اسنادى و تحلیل متن است؛ یعنى دیدگاه دورکیم با ارجاع به آثار اصلى خودش استخراج و سپس بررسى و تحلیل شده است.      در ارتباط با موضوع سه دیدگاه قابل طرح است: 1. قانون‏مندى جامعه مانند قوانین حاکم بر طبیعت، باعث سلب کامل اختیار انسان مى‏شود. 2. طبق دیدگاه دیگر، قانون‏مندى جامعه مانند قانون‏مندى طبیعت به صورت کامل، اختیار انسان را سلب نمى‏کند، بلکه اراده انسان را در چارچوب قوانین جامعه محدود مى‏نماید. 3. قانون‏مندى جامعه، آزادى انسان را حتى محدود هم نمى‏کند؛ چون اراده انسان جزء علت تامه است. از نظر دورکیم، جبر اجتماعى گاه به معناى ضرورت و قطعیت و گاه به معناى محدویت به کار رفته است. از این‏رو، میان قانون‏مندى جامعه و آزادى انسان نمى‏توان جمع کرد. آنچه که سبب شده تا دورکیم نتواند میان قانون‏مندى جامعه و آزادى انسان جمع نماید، تلقّى نادرست وى از هستى جامعه، حقیقت انسان و اصل علیت است.